نقش هورمون های گیاهی در رشد گیاهان

نقش هورمون های گیاهی

هورمون های گیاهی مواد آلی هستند که توسط گیاهان تولید شده و می‌تواند حتی درغلظت کم اثرات فیزیولوژیکی و تنظیمی بسیار قابل قبولی را روی گیاهان بگذارد. هورمون های گیاهی هم می‌توانند باعث رشد گیاهان بشوند و هم می‌توانند از رشد آن جلوگیری کنند بنابراین هورمون‌های گیاهی به دو دسته کلی محرک رشد و یا بازدارنده رشد تقسیم بندی می‌شوند. محرک‌های رشد شامل هورمون‌های اکسین، جیبرلین و سیتوکنین هستند و بازدارنده‌های رشد شامل اتیلن و آبسیزیک اسید. در ادامه در مورد خصوصیات هر کدام از این هورمون های گیاهی به اختصار خواهیم پرداخت.

هورمون های گیاهی اکسین

• تسریع در ریشه زایی
• از ریزش زودرس برگ‌ها، گل‌ها، میوه‌ها جلوگیری می‌کند.
• باعث افزایش گلدهی در گیاهان می‌شود.
• باعث زود رسی میوه درختان می‌شود.
• باعث طویل شدن سلول ها و اندام‌های گیاهی می‌شود.
• باعث جلوگیری از رشد نرک‌ها و پا جوش‌ها می‌شود.
• باعث درشت شدن میوه‌ها می‌شود.
• باعث تشکیل میوه‌های بدون دانه می‌شود.
• تحریک رشد جوانه‌های راسی

 هورمون جیبرلین

• باعث افزایش رشد میوه و رویش دانه می‌شود.
• باعث افزایش طول میانگره و در نتیجه افزایش طول ساقه گیاهان می‌شود.
• در گیاهان روز بلند باعث افزایش گلدهی و در گیاهان روز کوتاه باعث توقف گل‌دهی می‌شود.
• باعث بیداری جوانه و بذر می‌شوند.
• پارتنوکارپی (رشد میوه بدون لقاح) را القا می‌کند.
• برای به تأخیر انداختن زمان رسیدن میوه‌ها استفاده می‌شود.

 سیتوکنین

• تاخیر در پیر شدن اندام‌های گیاهی
• تحریک ساقه زایی و رشد جوانه‌های جانبی
• باعث تقویت تقسیم سلولی و تاخیر در روند پیری گیاه می‌شود
• باعث کاهش سرعت پیری گیاه می‌شود
• باعث بکرزایی یا پارتنوکارپی می‌شود
• در غلظت کم باعث رشد ریشه می‌شود

هورمون های بازدارنده آبسزیک اسید

• کمک به ریزش برگ و میوه می‌کند.
• باعث به خواب رفتن جوانه ها می‌‌شود.
• باعث تقویت ریشه زایی می‌شود.
• باعث کاهش تعریق در گیاهان می‌شود.

هورمون اتیلن

• در غلظت زیاد باعث توقف جوانه زنی می‌شود و در غلظت کم بالعکس.
• در غلظت بالا تحریک ریزش برگ و میوه را سبب می‌شود.
• باعث افزایش مقاومت محصولات انباری می‌شود.

نتیجه گیری

هورمون های گیاهی مولکول‌های آلی کوچکی هستند که در سراسر گیاه تولید می‌شوند و نقش‌های حیاتی در تنظیم فرآیندهای مختلف رشد و نمو ایفا می‌کنند. این مولکول‌ها به عنوان پیام‌رسان عمل می‌کنند و سیگنال‌هایی را به سلول‌ها و اندام‌های مختلف گیاه ارسال می‌کنند تا فرآیندهای مختلف را آغاز، مهار یا تعدیل کنند.

در ادامه به طور مفصل‌تر به نقش هورمون های گیاهی در برخی از مهم‌ترین فرآیندهای رشدی گیاه می‌پردازیم:

1. طویل شدن سلول:

اکسین و جیبرلین نقش اصلی را در تحریک طویل شدن سلول‌ها در گیاهان ایفا می‌کنند. اکسین با افزایش انعطاف‌پذیری دیواره سلولی و فعال‌کردن آنزیم‌های هیدرولیتیک که سلولز را تجزیه می‌کنند، به سلول‌ها اجازه می‌دهد تا کشیده شوند. جیبرلین نیز با افزایش سنتز پروتئین‌ها و اسیدهای نوکلئیک، سنتز دیواره سلولی را تحریک می‌کند و به این ترتیب به طویل شدن سلول‌ها کمک می‌کند.

2. تقسیم سلولی:

سیتوکینین‌ها هورمون‌های اصلی محرک تقسیم سلولی در گیاهان هستند. این هورمون های گیاهی با فعال کردن ژن‌های مرتبط با چرخه سلولی و سنتز DNA، تقسیم سلولی را در ساقه‌ها، ریشه‌ها و برگ‌ها تحریک می‌کنند.

3. ریشه زایی:

اکسین نقش کلیدی در تحریک ریشه زایی در گیاهان دارد. این هورمون با افزایش سنتز اکسین پراکسیداز، آنزیمی که اکسین را فعال می‌کند، ریشه زایی را در قلمه‌ها و گیاهان جوان تحریک می‌کند. اکسین همچنین باعث تمایز سلول‌های تمایزی‌نشده به سلول‌های ریشه می‌شود.

4. جوانه زنی:

جیبرلین‌ها نقش مهمی در شکستن خواب بذر و جوانه زنی دارند. این هورمون های گیاهی با تحریک سنتز آنزیم‌های هیدرولیتیک که ذخایر غذایی بذر را تجزیه می‌کنند، به جوانه‌زنی کمک می‌کنند. جیبرلین‌ها همچنین باعث تمایز سلول‌های بذر به اندام‌های جنینی مانند ریشه و ساقه می‌شوند.

5. گلدهی:

هر دو گروه هورمون‌های محرک رشد (اکسین، جیبرلین و سیتوکینین) و بازدارنده رشد (آبسیزیک اسید و اتیلن) در تنظیم گلدهی نقش دارند. نسبت و تعادل این هورمون‌ها در گیاه تعیین می‌کند که آیا گیاه به گل می‌رود یا خیر. به عنوان مثال، سطوح بالای سیتوکینین و جیبرلین و سطوح پایین آبسیزیک اسید معمولاً باعث گلدهی می‌شود.

6. رسیدن میوه:

اتیلن هورمون اصلی محرک رسیدن میوه است. این هورمون با تحریک تجزیه دیواره سلولی، سنتز آنزیم‌ها و رنگدانه‌ها، و افزایش تولید اتیلن، باعث تغییرات فیزیکی و شیمیایی مرتبط با رسیدن میوه می‌شود.

7. ریزش برگ:

آبسیزیک اسید و اتیلن هورمون‌های اصلی محرک ریزش برگ هستند. این هورمون های گیاهی با تحریک تجزیه کلروفیل، سنتز آنزیم‌های هیدرولیتیک که دیواره سلولی را تجزیه می‌کنند، و افزایش تولید اتیلن، باعث ریزش برگ در پاییز یا در شرایط تنش می‌شوند.

8. پاسخ به تنش:

هورمون های گیاهی در پاسخ به تنش‌های محیطی مانند خشکی، شوری، سرما و گرمای زیاد نیز نقش دارند. آبسیزیک اسید و اتیلن هورمون‌های اصلی پاسخ به تنش هستند. این هورمون‌ها با تنظیم فرآیندهایی مانند تعرق، جذب آب، بسته شدن روزنه‌ها و سنتز ترکیبات ضد تنش، به گیاهان کمک می‌کنند تا با تنش‌های محیطی مقابله کنند. در نهایت مشاوره با فروشگاه کشاورزی ما را فراموش نکنید.