راهنمای کشت خیار فضای باز

خیار فضای باز چیست؟

بذر خیار انواع گوناگونی دارد و تنوع ارقام آن از نظر ظاهری قابل تشخیص است. به انواع خیار فضای باز، خیار زمینی یا بوته‌ای نیز گفته می‌شود. ارقام مناسب کاشت خیار فضای باز معمولا از نوع رشد محدود(Determinate)  هستند. در این ارقام، رشد ساقه اصلی و جانبی بعد از تولید تعداد خاصی گل آذین متوقف می‌شود. همه کشاورزان، به دنبال راهی برای برداشت میوه های با کیفیت و عملکرد بالا هستند. برای تولید خیار فضای باز صادراتی، سه مرحله مهم را بایستی با آگاهی و به صورت حرفه ای پیش ببرید که به شرح زیر است:

• انتخاب بذر با کیفیت
• رعایت نکات کاشت، داشت و برداشت
• داشتن برنامه تغذیه ای کامل

مطالعه راهنمای کشت خیار فضای باز به کشاورزان کمک می کند تا با انتخاب بذرهای مناسب، بهینه ترین عملکرد را از کشت خود به دست آورند. در این مقاله، توصیه هایی برای انتخاب بذرها، مراحل پرورش خیار فضای باز و نکات کلیدی در نگهداری و مراقبت از گیاهان به شما ارائه خواهیم داد.

تفاوت های خیار فضای باز و گلخانه ای

خیار گلخانه ای (فضای بسته)

رشد انواع گلخانه ای بسیار آسان است و اگر گرما، رطوبت و مواد مغذی کافی به آنها داده شود، میوه های زیادی تولید می کنند. به طور کلی ارقام گلخانه ای دارای رشد نامحدود، پرتولید و پارتنوکارپ هستند. معمولا ارقام رشد نامحدود (Indeterminate) برای کشت در گلخانه استفاده می شوند. در این ارقام رشد ساقه های اصلی و جانبی در یک الگوی مداوم ادامه پیدا میکند. بوته های رشد نامحدود به طور مداوم در طول فصل رشد، گل و میوه تولید می کنند.

نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که واریته مناسب کشت در گلخانه بایستی به صورت پارتنوکارپ (Parthenocarpic) باشد. در ارقام پارتنوکارپ تمام گلهای تولید شده در بوته، ماده هستند. به طور کلی در کشت گلخانه ای به دلیل کنترل شرایط محیطی اعم از نور، دما و آفات و بیماریها و همچنین امکان هرس کردن بوته ها، میزان تولید نسبت به فضای باز افزایش می یابد.

هرس کردن خیارهای گلخانه

معمولا صیفی جات در مراحل اولیه رشد، شاخه های فرعی زیادی تولید میکنند. حذف شاخه های اضافی و میوه های ناخواسته در بوته های خیار منجر به افزایش رشد طولی بوته، میزان تولید و کیفیت میوه های برداشت شده میشود. توصیه میشود که در ارتفاع 50-30 سانتی متری بوته خیار، تمامی شاخه های فرعی که بین برگ و ساقه اصلی رشد میکند هرس شوند. همچنین شاخه‌های فرعی بالاتر از این ارتفاع نیز پس از نگهداری میوه های اصلی، حذف میشوند.

برخی از برگ ها نیز برای بهبود تهویه بین محصولات حذف می شوند. بایستی توجه نمائید که هرگز در یک زمان هرس شدید انجام نشود. با حذف بیشتر، گیاه در حالت شوک قرار می گیرد و اصطلاحا گفته میشود میوه را سقط میکند و یا میوه کج تولید میکند. حذف میوه های بدشکل نیز نباید مورد غفلت قرار بگیرد. اگر بتوان تعادل بین تعداد میوه و رشد بوته را به طور مطلوب حفظ کرد، نه تنها عملکرد افزایش می یابد، بلکه درصد میوه بازارپسند نیز بالا خواهد بود.

کاشت خیار فضای باز (مزرعه ای)

اولین مرحله در تولید خیار فضای باز با کیفیت، انتخاب بذر مناسب است. به طورکلی، یک بذر مناسب برای تولید خیار فضای باز صادراتی باید دارای ویژگی هایی مانند قدرت جونه زنی بالا، مقاومت خوب به بیماری ها، سازگاری با شرایط محیطی متنوع و توانایی تولید میوه های با کیفیت بالا باشند. برای دستیابی به یک محصول با تناژ بالا، ابتدا بایستی بازار هدف خود را مشخص کنید.

مهمترین نکات کاشت خیار فضای باز

کاشت و داشت خیار

خیار گیاهی یکساله و محصول فصل گرم است. طول بوته آن به 1 تا 3 متر می رسد، در دمای 18 تا 30 درجه سانتی گراد رشد بهینه دارد و در دماهای زیر 10 درجه سانتی گراد دچار سرما زدگی می شود. گیاهی یک پایه و رونده، دارای برگ های گرد با 3 تا 5 لوب و ساقه های گوشه دار است.

اگرچه این گیاه از نظر گل دهی روز خنثی است اما در برخی ارقام مناسب کاشت خیار فضای باز، تحت شرایط روز کوتاه، گل های ماده بیشتری نسبت به گل های نر تولید میکند و در شرایط روز بلند و دمای بالا نسبت گل های نر به ماده افزایش می یابد. گرده افشانی نیز معمولا توسط حشرات (زنبور) انجام می شود.

ارقام اصلاح شده هیبرید، میوه های پارتنوکارپ تولید کرده و نیازی به گرده افشانی برای تشکیل میوه ندارند. بافت خاک مناسب کشت در فضای باز، لومی و با زهکشی مناسب هست. زمان مناسب کاشت خیار فضای باز بعد از رفع خطر سرمای بهاره و به طور کلی از اواخر بهمن ماه در مناطق نسبتا گرم و معتدل و همچنین ابتدای فروردین تا اواخر اردیبهشت ماه در مناطق نسبتا سردسیری است. برای کشت در فصل بهار، ابتدا زمین را تا عمق 60 سانتیمتر شخم میزنند و فاصله پشته ها را 5/1 تا 2 متر در نظر میگیرند.

میزان 5 تا 10 تن کود حیوانی پوسیده مناسب کاشت خیار فضای باز در هکتار است. استفاده از کود شیمیایی کامل دارای ازت، فسفر و پتاسیم نیز لازم است. قبل از کاشت، بذور را به مدت 24 ساعت خیس نموده، سپس حفره هایی به عمق 3 تا 4 سانتیمتر در راستای خط عبور آب ایجاد کرده و درون هر حفره 1 تا 3 بذر قرار می دهند. فاصله بین حفره های حاوی بذر 50 تا 70 سانتی متر در نظر گرفته میشود. پس از جوانه زنی بذور و در مرحله 2 تا 4 برگی، بوته های ضعیف حذف و بوته های قوی حفظ میشوند.

آبیاری در کاشت خیار فضای باز بایستی به آرامی و بسته به شرایط آب و هوایی از 2-3 روز یکبار تا هفته ای یکبار انجام شود. برای جلوگیری از شیوع بیماریهای قارچی، از آبیاری بارانی و پاشیدن آب روی برگها خودداری شود. بایستی توجه داشت که کمبود آب می تواند باعث تغییر شکل میوه شود، و این می تواند در صورت ناکافی بودن مواد مغذی ضروری گیاه مانند پتاسیم افزایش یابد.

برداشت خیار

پس از اینکه میوه به اندازه مطلوب و قابل فروش رسید، نباید روی گیاه باقی بماند. میوه بیش از حد رسیده می تواند طعم تلخی داشته باشد و بازارپسندی آن کاهش می یابد. بنابراین، زمان برداشت تحت تاثیر اندازه میوه تعیین میشود و به سن آن ارتباطی ندارد. هر چقدر فاصله زمانی بین برداشتها طولانی تر شود، اندازه میوه ها درشت تر شده و بازارپسندی آنها کاهش می یابد.

 نگهداری خیار

نگهداری میوه های خیار در دمای پایین تر از 10 درجه سانتی گراد منجر به سرمازدگی می شود. دمای مطلوب برای نگهداری و انبارداری 12 تا 13 درجه سانتی گراد با رطوبت نسبی 90 تا 95 درصد است. در دمای 15 درجه سانتی گراد، محصول زرد می شود. مدت زمان نگهداری در سردخانه کمتر از 2 هفته می‌باشد ولی در صورت عدم رعایت دمای مناسب نگهداری، این مدت زمان به طور چشمگیری کاهش می‌یابد.

خیارهایی که برای مصرف تازه خوری و تولید خیارشور انتخاب میشوند، دارای نیازهای کشت و ویژگی های ظاهری متفاوتی هستند. ارقامی که برای تازه خوری پرورش داده می شوند، میوه هایی با بافت ترد، پوست نازک و طعم ملایم دارند. از طرف دیگر، ارقام مناسب فرآوری و تهیه خیارشور دارای پوست ضخیم تر، اندازه کوچکتر، یکنواختی بیشتر در اندازه میوه ها و بافت محکم تری هستند تا بتوانند در مسیر فراوری و شورشدن، طعم و بافت خود را حفظ کنند. اگر به دنبال کاشت خیار فضای باز با هدف فرآوری و تولید خیار شور هستید، ارقام بومبای، سورینا، سارا و دلتا مناسب هستند. همچنین اگر هدف شما تولید خیار برای تازه خوری است، کاشت ارقام تولید شرکت کلوز فرانسه مثل آفیسر، اورکا و الیور بسیار سود آور است. براساس گزارش های سازمان FAO و ISF، شرکت کلوز فرانسه یکی از تولیدکنندگان کلیدی در صنعت بذر جهانی شناخته می‌شود و سهم عمده ای در تأمین بذرهای سبزی و صیفی مورد نیاز کشاورزان در سراسر جهان دارد.

برنامه کامل تغذیه خیار فضای باز

موفقیت مراحل کشت خیار فضای باز، علاوه بر داشتن راهنمای کشت خیار فضای باز، به یک برنامه تغذیه ای حرفه ای وابسته است. در چنین برنامه ای، نیاز غذایی گیاه از ابتدا سنجیده شده و عناصری که برای رشد بهینه گیاه ضروری است تامین می گردد. با استفاده از کودهای پایه و کودهای مکمل، متناسب با مراحل رشد خیار، می توان به تولید خیار فضای باز صادراتی با کیفیت بالا دست یافت که از نظر ظاهر و طعم بتواند در بازارهای بین المللی رقابت کند. در ادامه برنامه تغذیه ای عمومی برای کاشت خیار فضای باز شرح داده خواهد شد.

تعیین نیاز گیاه قبل از کاشت

لازم است که پیش از کاشت هر محصولی در زمین کشاورزی، ابتدا آزمون خاک انجام شود تا نقاط ضعف و قوت و مشخصات خاک، تعیین شده و بر این اساس نیازهای کودی گیاه تخمین زده شود. به طورکلی در صورتی که شرایط خاک نامناسب باشد، استفاده از هیومیک اسید در آماده سازی زمین یا به صورت بذر مال راه حل مناسبی است. از جمله مزایای دیگر هیومیک اسید این است که گیاه را در برابر بیماری ها مقاوم می کند. یکی از کودهایی که در اولین مراحل کشت خیار فضای باز استفاده می شود، کود کامل گرانوله نوتری تک است.

مرحله توسعه ریشه در خاک

قبل از انتقال نشاء به زمین اصلی برای جلوگیری از وارد شدن تنش به نشاء ها، از کودهای بیورادیکانت و تکامین رایز می توان استفاده نمود. این کودها باعث بهبود رشد و تقویت سیستم ریشه شده و در نهایت باعث تقویت نشاها نیز می گردد. در مراحل اولیه رشد، برای تقویت و توسعه ریشه بوته ها در خاک، بایستی از کودهای فسفر بالا مثل مونو پتاسیم فسفات استفاده نمود. نتایج تحقیقات SSSA نشان می دهد که علاوه بر اینکه به توسعه سیستم ریشه ای قوی و عمیق کمک می کند، با تسهیل فرآیندهای متابولیکی و تولید انرژی در گیاه، منجر به افزایش جذب آب و مواد مغذی نیز می گردد.

مرحله توسعه  شاخ و برگ

پس از انتقال و استقرار نشاء در زمین، توجه به تغذیه خیار از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مرحله برای تولید شاخ و برگ و داشتن بوته قوی بایستی از کودهای نیتروژنه مثل سولفات آمونیوم استفاده کرد. همچنین، در اواخر رشد رویشی و زمان قبل از گلدهی با هدف افزایش تعداد گل و در نتیجه افزایش باردهی، کودهایی از قبیل آهن، ریز مغذی ها میتوانند مفید باشند.

مرحله استقرار نشاء

قبل از انتقال نشاء به زمین اصلی برای جلوگیری از وارد شدن تنش به نشاء ها، از کودهای بیورادیکانت و تکامین رایز میتوان استفاده نمود. این کودها باعث بهبود رشد و تقویت سیستم ریشه شده و در نهایت باعث تقویت نشاها نیز می گردد.

مرحله توسعه ریشه در خاک

در مراحل اولیه رشد، برای تقویت و توسعه ریشه بوته ها در خاک از کود مونو پتاسیم فسفات میتوان استفاده نمود.

مرحله توسعه  شاخ و برگ

پس از انتقال و استقرار نشاء در زمین توجه به تغذیه خیار از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در زمان قبل از گلدهی با هدف افزایش تعداد گل و در نتیجه افزایش باردهی، کودهایی از قبیل آهن، ریزمغذی ها (برکسیل کمبی ، لیبرل RMX، میکرومکس)، نیترو میکرو و سولفات آمونیوم میتوانند مفید باشند.

مرحله گلدهی

کود هایی که در زمان قبل از گلدهی باید استفاده کنیم باید در جهت افزایش تعداد گل و در نهایت افزایش بار دهی باشد. در این زمان استفاده از کود فروت ست و اکورمون موجب افزایش تعداد گل میشود. دقت کنید که زمانی که کود اکورمون استفاده میکنید نباید بوته دارای گل باشد زیرا موجب ریزش گل میشود. حتما باید قبل از گلدهی از این ترکیب استفاده کنید. اکورمون، بر نوتری تک، برکسیل روی، لیبرل روی، بیوفرت و ایزابیون از جمله کودهای مناسب این مرحله از رشد است.

بدون شک این مرحله هم برای کاشت خیار فضای باز مهم بوده وهم برای کاشت های گلخانه ای.

در زمان شروع میوه دهی

با هدف بهبود کمیت و کیفیت میوه دهی در این مرحله بایستی نیاز گیاه به فسفر، کلسیم و پتاسیم تامین گردد. از جمله کودهایی که در این مرحله از کاشت خیار فضای باز توصیه میشود شامل نیترات کلسیم، کلسیم محلولپاشی،20.20.20،  12.12.36، 15.5.30 و کلبر ( کود مایع کلسیم و بر) می باشد.

طی مراحل میوه دهی

با هدف تامین نیاز گیاه در کاشت خیار فضای باز به پتاسیم و کلسیم کودهایی از قبیل کودهای کالر نوتری تک، فروتالیو، سوپرفیوتاپ، اکورمون، کلبر در این مرحله توصیه میشود. همچنین کودهایی که در زمان شروع میوه دهی به گیاه داده شده را بایستی در این مرحله تکرار نمود.

قابل توجه است که برخی از کودها نیاز به تکرار شدن در مراحل مختلف دارند. مثال هایی از این قبیل به شرح زیر هستند:

• کود 20.20.20: در مراحل توسعه ریشه در خاک، توسعه  شاخ و برگ و میوه دهی
• کود هیومکس مایع یا پودر: در مراحل استقرار نشاء، توسعه ریشه، توسعه شاخ و برگ و میوه دهی
• کود اسید آمینه و جلبک دریایی: در مراحل توسعه شاخ و برگ، گلدهی و میوه دهی
• کود بیورادیکانت: در مراحل استقرار نشاء و توسعه ریشه در خاک
• کود سویل بوستر: در مراحل استقرار نشاء، توسعه شاخ و برگ، گلدهی و طی میوه دهی
• کود 10-52-10: در مراحل استقرار نشاء و توسعه ریشه در خاک و در زمان گلدهی
• کودهای میکرومیکس، فروت ست و بیوفرت: در مراحل گلدهی و طی میوه دهی

بهترین بذر خیار فضای باز

برای انتخاب بذری که عملکرد، کیفیت و سوددهی بالایی در کاشت خیار فضای باز داشته باشد، توجه به منطقه و فصل کشت مهم است. از جمله ویژگی‌هایی که برای انتخاب بهترین بذر خیار فضای باز بایستی به آن توجه داشت، اصالت، قدرت جوانه زنی بالا، داشتن شکل، رنگ و اندازه مطلوب است. بایستی توجه داشت که بذرها عاری از هر گونه بیماری، اختلالات فیزیولوژیکی، تخم حشرات و بذر علف هرز باشد. همچنین بذرها نباید شکسته یا آسیب دیده باشند. رطوبت کافی، سرعت جوانه زنی بالا و داشتن گیاهچه قوی و نیرومند نیز بسیار حائز اهمیت است.  برخی از ارقام مناسب کاشت خیار فضای باز به شرح زیر هستند:

بذر خیار فضای باز اورکا

زودرسی، پرمحصول بودن، طولانی بودن دوره برداشت و داشتن بوته قوی از جمله مشخصات این بذر است. بذر خیار اورکا تولید شرکت کلوز فرانسه و دارای رنگ سبز تیره با طول میوه 17 تا 20 سانتی متر است.  قابل کشت بودن در تمامی فصول (جوابدهی بهتر در فصل خنک و رو به سرما) و کاشت خیار فضای باز و مقاوم بودن در برابر بیماری های قارچی و ویروسی و تحمل در برابر تنش های محیطی از صفات بارز این رقم است.

بذر خیار فضای باز آفیسر

این رقم زودرس و پرمحصول از تولیدات شرکت کلوز فرانسه با دوره برداشت طولانی و قابل کشت در تمام فصول (جواب دهی بهتر در فصل بهار و دمای هوای رو به گرما) و کاشت خیار فضای باز است. بذر خیار آفیسر دارای رنگ سبز تیره و طول میوه 17 تا 20 سانتی‌متر بوده و مقاومت این محصول در برابر بیماری‌های قارچی (سفیدک دروغی و سفیدک سطحی) و ویروسی (موزائیک خیار (CMV)، ویروس زردی بین رگبرگی(CVYV))  قابل توجه است.

بذر خیار فضای باز الیور

بذر خیار الیور این رقم زودرس، تولید شرکت کلوز فرانسه است. دوره برداشت این محصول طولانی مدت است و بوته‌ی قوی دارد. رشد آن بصورت تک شاخه می باشد و بایستی با تراکم بالاتری در واحد سطح کشت شود. طول میوه در این رقم 15 تا 17 سانتی‌متر و رنگ آن سبز تیره می‌باشد. فرم میوه بصورت قلمی، شیاردار با بافت بسیار متراکم و بازارپسند است. همچنین مناسب کاشت خیار فضای باز، بهاره و تابستانه بوده و مقاومت بالایی در برابر بیماری‌های ویروسی و قارچی از خود نشان می‌دهد.

بذر خیار فضای باز بومبای

این رقم زودرس و پرمحصول، تولید شرکت سید وی آمریکاست. داشتن بوته‌های قوی، پارتنوکارپ بودن (تمام گلها ماده)، داشتن بوته های قوی، و میوه‌ های بسیار ترد و خوش عطر و طعم از ویژگی های این رقم است. برای کشت زیرپلاستیک (پیش بهاره) و پاییزه و کاشت خیار فضای باز مناسب بوده و دارای مقاومت نسبی به بیماری‌های قارچی و ویروسی می‌باشد.

بذر خیار فضای باز دلتا

رقم زودرس، پرمحصول، دارای بوته قوی و از تولیدات شرکت اینفینیتی سیدز آمریکا می باشد. ماده بودن تمام گل ها (پارتنوکارپ)، تبدیل همه گل ها به میوه، داشتن طول میوه 11 تا 14 سانتی‌متر از مشخصات این رقم است. بافت میوه رقم دلتا ترد و متراکم است و امکان برداشت یک روز در میان را دارد. مناسب استفاده صنعتی و تولید خیارشور است. مناسب کاشت خیار فضای باز، پاییزه، بهاره و زمستانه بوده و نسبت به بیماریهای قارچی (سفیدک دروغی و سفیدک سطحی) و ویروسی (موزائیک خیار (CMV)، ویروس زردی بین رگبرگی(CVYV)) مقاومت خوبی دارد

بذر خیار فضای باز سارا

بذر خیار سارا رقمی زودرس، مناسب کاشت خیار فضای باز در فصل اصلی، پارتنوکارپ (تمام گل‌ها ماده) و تولید شرکت الماس بذر ترکیه است. طول میوه 16 تا 18 سانتی‌متر و به رنگ سبز تیره درخشان است. بوته‌ رقم سارا قوی و مقاوم در برابر بیماری‌های قارچی و ویروسی می‌باشد.

بذر خیار پراید هولار

این رقم، زودرس، پارتنوکارپ (اغلب گل‌ها ماده)، دارای بوته قوی و از تولیدات شرکت هولار آمریکا می‌باشد. مناسب کاشت خیار فضای باز پیش بهاره بوده، کیفیت میوه در طی دوره رشد حفظ می شود و تیپ میوه بیت آلفا و بسیار ترد است. مقاومت خوبی نسبت به بیماری‌های قارچی و ویروسی دارد.

برای تولید خیار فضای باز صادراتی با کیفیت بالا، رعایت اصول دقیق در مراحل کشت خیار فضای باز، ضروری است. انتخاب بذرهای مناسب، آماده سازی خاک و پیروی از یک برنامه تغذیه ای منظم و متعادل، از جمله نکات کلیدی هستند که بر موفقیت این فرآیند تأثیر می گذارند. همچنین، مدیریت صحیح آبیاری، کنترل آفات و بیماری‌ها و برداشت به موقع، باعث بهینه سازی کیفیت و عملکرد محصول و افزایش قابلیت رقابت آن در بازارهای بین المللی می شود. فروشگاه آنلاین مزرعه دانش، با ارائه راهنمای کشت خیار فضای باز و انواع بذر و کود با کیفیت، شما را در مسیر تولید، همراهی می نماید.