راه های جلوگیری از سرمازدگی در گیاهان

سرمازدگی در گیاهان عموما به دو دسته سرمازدگی زمستانه و سرمازدگی‌ بهاره تقسیم‌ می‌شود. سرمای بیش از حد تحمل گیاه، در گیاهان زراعی، باغی، سبزی و صیفی و حتی گلخانه‌ها خسارت می‌زند. وقتی یک جریان هوای سرد و قطبی از منطقه عبور کند و کاهش شدید و ناگهانی هوا اتفاق بیافتد؛ اصولا گیاهان دچار خسارت یا اصطلاحا سرمازدگی می‌شوند. برای جلوگیری از سرمازدگی و کاهش خسارت آن، روش‌هایی وجود دارد که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.

سرمازدگی زمستانه و بهاره

اگر کاهش ناگهانی دما در زمستان باشد و دما به زیر صفر درجه تا 10- درجه سانتی‌گراد حتی بیشتر برسد گیاهان خسارت شدیدی می‌بینند. در بهار شکوفه‌ها و جوانه‌های نورسته به کاهش ناگهانی دما حساس اند و در دماهای 2- و 3- درجه سانتی‌گراد دچار خسارت سرمازدگی می شوند. میوه‌های تازه تشکیل شده نیز مانند گل‌ها به سرما حساس‌ هستند و در دمای 5- درجه سانتی‌گراد آسیب می‌بینند. اصولا سرمازدگی بهاره خطرناک تر است و خسارت بیشتری وارد می کند. به این دلیل که شکوفه‌ها و جوانه‌های نورسته از بین می‌روند و باردهی درخت در آن سال زراعی به شدت کاهش می‌یابد. در ادامه این متن با ما همراه باشید تا روش‌های جلوگیری از سرمازدگی در باغات، مزارع و گلخانه‌ها را به شما آموزش دهیم.

علائم سرمازدگی در گیاهان

زمانی که درختان و گیاهان دچار آسیب سرمازدگی می شوند از علائم زیر قابل تشخیص هستند:

• چروکیده شدن برگ‌ها
• قهوه ای و سوخته شدن حاشیه و نوک برگ‌ها و در نهایت تمام سطح برگ قهوه‌ای می‌شود.
• سطح برگ گیاه حالتی آبدار می‌شود خصوصا در گیاهانی که برگ ضخیم و گوشتی دارند.
• ساقه گیاه دچار افتادگی می‌شود.
• جوانه‌های گل و برگ از بین می‌روند.
• در حالت شدید جوانه‌های گل و برگ‌ها کاملا قهوه‌ای و خشک می‌شوند.

راه های مقابله با سرمازدگی

قبل از احداث باغ یا کشت گیاهان در هر منطقه مهم است که در مورد آب و هوا و گیاهان سازگار به آن منطقه تحقیقات شود. در برخی از مناطق به یکباره کاهش ناگهانی دما اتفاق میفتد و برای کاهش خسارت ناشی از سرمازدگی گیاهان انجام عملیاتی که گیاه را در برابر سرما محافظت کند مهم است. از جمله موارد زیر:

• کاشت درختان بادشکن مانند صنوبر، چنار، افرا و … در اطراف باغ که تا حدی مانع ورود جبهه هوای سرد به داخل باغ می‌شود.
• استفاده از کودهای حیوانی کاملا پوسیده شده در قسمت سایه انداز درختان به صورت چالکود
• آبیاری باغ و مزرعه در هنگام کاهش بیش از حد هوای منطقه
• آبپاشی یا مه پاشی گیاهان در شب‌هایی که دما به شدت کاهش می‌یابد.
• عدم هرس درختان در هنگام ورود جبهه هوای سرد به منطقه
• استفاده نکردن از کود حاوی ازت و نیتروژن و همچنین کودهای محرک رشد گیاه در زمان سرد شدن هوا
• خودداری از پابیل کردن درختان قبل از ورود جبهه هوای سرد به منطقه
• حذف علف‌های هرز مزرعه یا باغ که مانع رسیدن نور آفتاب به خاک می‌شوند.
• استفاده از مشعل یا آتش بین ردیف‌های درختان یا بوته‌های اصلی در شب‌هایی که دمای هوا به شدت کاهش می‌یابد.
• پوشاندن بوته‌ها با پوشش‌های پلاستیکی مخصوص در شب‌های بسیار سرد
• پوشاندن نهال‌ها توسط شاخ و برگ گیاهان، گونی‌های پارچه‌ای یا نایلون و…

جلوگیری از سرمازدگی در گلخانه

اگر گیاهان در گلخانه دچار سرمازدگی شوند توقف رشد ریشه و رشد بوته و در موارد شدیدتر قهوه‌ای شدن و سوختگی برگ‌های جوان و گل‌ها اتفاق می‌افتد. برای جلوگیری از سرمازدگی گیاهان در گلخانه حتما باید دقت شود؛ در زمان احداث گلخانه از سازه‌ها و سیستم‌های گرمایشی مناسب و با کیفیت استفاده گردد. سازه‌ها باید در برابر بادهای شدید مقاوم باشند، ارتفاع سازه‌ها استاندارد و تنظیم باشد، و سیستم‌های گرمایشی در طول ورود جبهه هوای سرد به منطقه باید قدرت گرمایشی مناسب و کافی برای تامین گیاهان گلخانه فراهم کنند، که گیاهان دچار آسیب سرمازدگی نشوند.

استفاده از کود آلی در بستر کشت گلخانه‌ها و همچنین مصرف کودهای حاوی عنصر پتاس، سیلیس و آمینواسیدها در زمان تغییر ناگهانی دما باعث افزایش مقاومت گیاهان در برابر تنش‌های محیطی خصوصا سرما می‌شوند. در زمان تغییر ناگهانی دما تنظیم رطوبت خاک گلخانه ضروری است و گیاه نباید در تنش خشکی باشد.

کودهای مناسب برای جلوگیری از سرمازدگی

سرمازدگی عموما در فصل زمستان یا اوایل بهار صورت می‌گیرد. متاسفانه کاهش ناگهانی دما هر ساله به تعداد زیادی از باغات و مزارع خسارت وارد می‌کند. عدم تغذیه کافی و به موقع برای گیاه در طول فصل رشد مقاومت گیاهان را در برابر تنش‌های محیطی کاهش می‌دهد. اطلاع داشتن در مورد زمان مصرف هر کدام از کودها و عناصر غذایی از نکات مهم و کلیدی جهت افزایش عملکرد و مقاومت گیاه در برابر تنش‌های محیطی خصوصا سرما است.

استفاده از کودهای ازته در آخر فصل تابستان و همچنین در پاییز خصوصا در مناطق سردسیر توصیه نمی‌شود. مصرف کودهای آلی مانند کودهای حیوانی کاملا پوسیده شده، کودهای کمپوست و کودهای ورمی کمپوست در فصل چالکود درختان در پاییز و زمستان یا استفاده در بستر کشت باعث ایجاد گرما و کاهش خطر سرمازدگی می‌شود. در آخر فصل برداشت میوه‌ها استفاده از کودهای حاوی پتاس بالا مانند سولوپتاس و عنصر سیلیس مانند کودهای سیلیکات پتاسیم، فسفیت پتاسیم و همچنین آمینو اسیدها مقاومت گیاه در برابر سرما افزایش می‌دهد.

مصرف کودهای فروت ست بعد از برداشت میوه‌ها و در آخر زمستان در هنگام جوانه زنی درختان گیاه را در برابر سرمازدگی خصوصا سرمای بهاره مقاوم می‌کند. استفاده از عنصر فسفر برای گیاهان موجب استحکام بافت و افزایش مقاومت گیاه به سرما می‌شود.