اختلالات گوجه فرنگی

انواع اختلالات گوجه فرنگی در رشد

گوجه فرنگی یک محصول بسیار پرطرفدار در سراسر دنیاست که مستعد بسیاری از آفات، بیماریها و تنش های محیطی است. برخی از اختلالات گوجه فرنگی به دلیل عدم تطابق بین رشد گوجه فرنگی و شرایط محیطی ایجاد می شوند. در این مقاله برخی از رایج ترین اختلالات گوجه فرنگی رشدی ناشی از تغذیه نامناسب گیاه و تنش های غیر زنده محیطی آورده شده است.

عارضه پف کردگی (Puffiness) در گوجه فرنگی

همانطور که از نام آن پیداست، درون میوه هایی که دچار این عارضه هستند به شکل پف کرده یا تو خالی (Hollow) است (شکل 1). نمای بیرونی میوه  نیز به حالت ضلع های زاویه دار به نظر می رسند (شکل 2). هنگام برش میوه، حفره هایی دیده میشوند که فاقد “ژل” طبیعی هستند و میوه به طور کلی متراکم نیست. این حالت می تواند منجر به عدم استحکام میوه و سبک شدن آن شده و ماندگاری آن را کاهش می دهد. میوه دچار پف کردگی مناسب انبارداری و حمل و نقل نیست و به علت کیفیت و بازارپسندی پایین، قابلیت صادرات ندارد.

شکل 1: میوه گوجه فرنگی دچار اختلال پف کردگی

ساختار درونی گوجه فرنگی

در عارضه پف کردگی، پس از بریدن میوه، مشاهده می شود که یک یا تعدادی از لوکول ها (Locule) دارای تعداد کمتری دانه هستند و یا اصلا دانه ای ندارند. لازم به ذکر است که هر دانه توسط لایه ای از ژل پوشیده شده که پلاسنتا (Placenta) نامیده میشود. بنابراین، هر چه تعداد دانه کمتر باشد، میزان پلاسنتا کمتر میشود و منجر به ایجاد یک حفره پر از هوا در لوکول (حفره موضعی) می گردد (شکل 3).

شکل 3: ساختار درونی گوجه فرنگی

شرایط آب وهوایی

پف کردگی ناشی از گرده افشانی ناقص، لقاح ناقص یا رشد ناقص بذر است که اغلب نتیجه تنش سرمایی است که تأثیر منفی بر لقاح دارد. نور کم، تنش گرمایی و بارندگی سنگین نیز از سایر عوامل ایجاد کننده این اختلالات گوجه فرنگی  هستند. آبیاری بیش از اندازه منجر به کاهش هدایت الکتریکی خاک (EC) شده که یکی از عوامل تشدید کننده پف کردگی است. EC بالا نیز می تواند اندازه میوه را کاهش دهد. مدیریت EC می تواند به بهبود سفتی میوه و کاهش ترک خوردگی کمک کند.

شرایط تغذیه ای

مشابه عارضه ترک خوردگی (Cracking)، نیتروژن بیش از حد و کمبود پتاسیم نیز می توانند منجر به پف کردگی شوند. برخی از ارقام گوجه فرنگی نسبت به این اختلالات گوجه فرنگی مستعدتر هستند. بنابراین انتخاب رقم مناسب با زمینه ژنتیکی مقاوم به پف کردگی بسیار حائز اهمیت است. بذر گوجه فرنگی رقم سرین تولید شرکت سینجنتا سوئیس است. شکل میوه بلوکی با بافت سفت و مقاوم است و دارای قابلیت تشکیل میوه در دماهای بالا می باشد. این رقم مقاومت بسیار زیادی به اختلالات گوجه فرنگی رشدی مثل ترک خوردگی دارد.

صورت گربه ای شدن (Catface) گوجه فرنگی

صورت گربه ای وضعیتی است که شامل بدشکلی و زخم شدن میوه ها، به ویژه در بخش انتهایی میشود. میوه‌های آسیب‌دیده با برآمدگی‌های متورم چروکیده می‌شوند و می‌توانند حفره‌هایی داشته باشند که تا عمق گوشت گسترش می‌یابند (شکل 4).

شکل 4: صورت گربه ای شدن گوجه فرنگی

به طور کلی، هر گونه اختلالات گوجه فرنگی در گل ها و دوره گلدهی می تواند منجر به شکل غیرعادی میوه شود. گرمای شدید، خشکی، دمای پایین و تماس با علف‌کش های هورمونی ممکن است باعث آسیب به گل شود. به غیر از دور نگه داشتن بوته در مرحله گلدهی از علف‌کش‌ها و سایر سموم، بهترین راه کنترل اختلال صورت گربه ای این است که ارقام گوجه‌فرنگی که کمتر مستعد این عارضه هستند را بکارید.

ترک خوردگی (Cracking)

به شکافته شدن اپیدرم در اطراف کالیکس (کاسه گل) یا بخش بالایی گوجه فرنگی، ترک خوردگی میگویند. دو نوع ترک خوردگی میوه در گوجه فرنگی وجود دارد:

1. ترک متحدالمرکز (Concentric cracking): در این نوع ترک خوردگی، شکافتن اپیدرم در بالای میوه گوجه فرنگی به شکل دایره ای ایجاد میشود (شکل 5).

شکل 5: ترک خوردگی به شکل دایره های متحدالمرکز در گوجه فرنگی

2. ترک خوردگی شعاعی (Radial cracking): شکافتن اپیدرم از بالا به سمت انتهای میوه (یعنی از بالا به پایین) است (شکل 6).

شکل 6: ترک خوردگی شعاعی در گوجه فرنگی

این امکان وجود دارد که هر دو نوع ترک به طور همزمان ظاهر شوند (شکل7).

شکل 7: ایجاد دو نوع ترک دایره ای متحدالمرکز و شعاعی در گوجه فرنگی

ترک شعاعی در میوه های کاملا رسیده بیشتر از میوه های سبز بالغ ایجاد می شود. علاوه بر این میوه هایی که در معرض آفتاب قرار می گیرند نسبت به میوه هایی که با شاخ و برگ پوشانده شده اند، ترک های متحدالمرکز بیشتری ایجاد می کنند.

ترک ها ناشی از رشد بسیار سریع میوه پس از باران سنگین و یا دمای بالا هستند. زمانی که این شرایط  پس از وارد شدن تنش به گیاه رخ دهد، ترک خوردگی تشدید می شود.  طی فرآیند ترک خوردگی، شکاف هایی با عمق متفاوت از انتهای ساقه میوه به وجود می آید و میوه را لکه دار می کند. این شکاف ها راه ورود  عوامل مولد پوسیدگی هستند. ترک خوردگی خصوصا زمانی که پس از یک دوره خشکی طولانی مدت، بارندگی  رخ دهد، تشدید میشود.

آفتاب سوختگی (Sunscald)

زمانیکه میوه‌های گوجه‌فرنگی در مرحله بلوغ هستند، اگر در معرض آفتاب قرار بگیرند، مستعد سوختن هستند. بافت ظاهری میوه آفتاب سوخته حالت تاول زده به خود میگیرد. خشک شدن سریع پوست میوه، منجر به ایجاد ناحیه فرورفته می شود که معمولاً در میوه سبز، رنگ سفید یا خاکستری و در میوه های قرمز، رنگ سفید متمایل به زرد دارد (شکل 8). هر عاملی که باعث از بین رفتن پوشش برگی شود، مانند عوامل بیماری زا یا تغذیه ناکافی، میوه‌ها را در معرض نور خورشید قرار می‌دهد و احتمال ایجاد آفتاب سوختگی را افزایش می‌دهد.

شکل 8: آفتاب سوختگی در میوه گوجه فرنگی

داشتن برنامه تغذیه ای مناسب و پیشگیری و کنترل بیماری ها، احتمال از بین رفتن شاخ و برگ را کاهش می دهد. پوشاندن میوه های در معرض نور با کاه و سایر پوشش ها نیز باعث کاهش بروز آفتاب سوختگی می شود. یکی از کودهایی که باعث ایجاد استحکام در میوه و مقاومت در برابر آفتاب سوختگی میشود، کود سیلیکات پتاسیم نوتری تک است. این کود به دو صورت محلولپاشی و همراه با آبیاری قابل استفاده است.

پوسیدگی گلگاه (Blossom-end rot)

پوسیدگی گلگاه یکی از اختلالات گوجه فرنگی فیزیولوژیکی در گوجه فرنگی است که می تواند در هر زمانی از رشد میوه ها ظاهر شود، اما بیشتر زمانی ظاهر می شود که میوه ها یک دوم تا یک سوم مرحله رشدی خود را طی کرده باشند. علائم اولیه شامل لکه های آبسوخته در انتهای گلگاه است.

این لکه ها بعدا بزرگ شده و سیاه می شوند. در اغلب موارد، آلودگی ثانویه ناحیه آفتاب سوخته توسط ارگانیسم های عامل پوسیدگی رخ می دهد. علت این اختلالات گوجه فرنگی، کمبود کلسیم در میوه در حال رشد در نظر گرفته می شود. نوسانات شدید رطوبت، آسیب به ریشه و کوددهی بیش از حد نیتروژن نیز می تواند منجر به پوسیدگی انتهای شکوفه شود (شکل 9).

شکل 9: پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی

از مصرف بیش از حد نیتروژن به خصوص به شکل آمونیوم خودداری کنید. استفاده از آهک یا کودهای مبتنی بر کلسیم معمولاً برای کنترل این اختلال فیزیولوژیکی استفاده می شود. محلول پاشی کود آمینو کلات کلسیم نوتری تک به میزان  2 تا 3 لیتر در هزار لیتر آب نیز این اختلالات گوجه فرنگی را کنترل می کند.

جمع شدگی برگ گوجه فرنگی (Leaf roll)

جمع شدگی برگ یک اختلال فیزیکی در بوته گوجه فرنگی است که در هوای گرم و خشک اتفاق می افتد. این عارضه می تواند در پاسخ به سایر تنش های محیطی مانند رشد سریع و هرس نیز رخ دهد. اعتقاد بر این است که این اختلالات گوجه فرنگی یک استراتژی طبیعی برای حفظ رطوبت است (شکل 10).

شکل 10: جمع شدگی برگ در گوجه فرنگی

دریافت برنامه تغذیه ای برای گوجه فرنگی

در مطالب بالا به معرفی انواع اختلالات گوجه فرنگی رشد در گوجه فرنگی پرداختیم. بهترین راه برای جلوگیری از این اختلالات، انتخاب رقم گوجه فرنگی دارای زمینه ژنتیکی مقاوم و غیر مستعد به این اختلالات گوجه فرنگی است. همچنین داشتن برنامه تغذیه ای مناسب در پیشگیری از وقوع این اختلالات بسیار تاثیرگذار هست. شما هم اکنون میتوانید ارقام پرطرفدار گوجه فرنگی فضای باز و گلخانه ای رادر وب سایت مزرعه دانش مشاهده و خریداری نمائید. همچنین کارشناسان مزرعه دانش در تمام مراحل رشد محصول با شما همراه خواهند بود.