مگس جالیز، علائم خسارت و روش های کنترل آفت

همه چیز درباره مگس جالیز

مگس جالیز (Dacus Ciliatus) از آفات اصلی خانواده کدوییان در آفریقا، آسیا و خاورمیانه است. میزبان این آفت خانواده کدوییان (Cucurbitaceae) از جمله: خربزه، هندوانه، خیار و کدو است. پراکندگی این حشره به دلیل قدرت پرواز حشرات بالغ و حمل و نقل میوه‌ها از مناطق مختلف می‌باشد. این مگس در ایران ابتدا در سال 1348 از بندرعباس جمع آوری شد و خسارت آن در بندرعباس بیش از مگس خربزه می‌باشد. این آفت اثر اقتصادی منفی بر صادرات محصولات دارد، و می‌تواند به یک آفت جدی در ایالات متحده آمریکا تبدیل شود. مگس جالیز آفت قرنطینه‌ای است، که برای CPPC (کمیسیون حفاظت از گیاهان) اهمیت دارد.

مشخصات آفت مگس جالیز

طول بدن مگس نر 5.5 تا 7 میلیتر است. مگس ماده بزرگتر از مگس نر بوده و طول آن 6.5 تا 8.5 میلیمتر است. بدن حشرات کامل مگس جالیز عمدتا مایل به نارنجی تا قهوه‌ای با لکه‌های زرد در قسمت جلویی شانه است. بال‌ها دارای نوار قدامی منبسط شده قهوه‌ای تیره هستند. روی بال‌های شفاف مگس دو لکه کم رنگ وجود دارد که لکه اول در حاشیه جلوی بال به طرف نوک بال امتداد داشته و لکه دوم در کنار رگ بازویی در امتداد بال قرار دارد.

سر حشره زرد رنگ و پشت سر کمی تیره تر از پیشانی است. پشت سینه پوشیده از کرک‌های ظریفی است. رنگ عمومی پشت سینه حنایی مایل به خاکستری و دارای سه نوار طولی می‌باشد. مگس جالیز دارای مراحل تخم، سه مرحله لاروی، شفیره و بالغ می‌باشد. این حشره دارای تخمریز می‌باشد و تخمریز خود را زیر پوست میوه فرو می‌برد و تخمگذاری می‌کند. مگس جالیز به طور متوسط ​​210 عدد تخم در دسته‌های 5-15 تایی زیر پوست میوه‌های جوان می‌گذارد.

لاروها پس از بیرون آمدن از تخم، با ایجاد دالان درون میوه، شروع به تغذیه از گوشت میزبان می‌کنند و به میوه آسیب می‌رسانند. لاروهای سن آخر از میوه بیرون می‌آیند و به زمین میفتند، درون شکاف‌های در خاک ثابت و سپس تبدیل به شفیره می‌شوند. تعداد نسل مگس جالیز تابع شرایط آب و هوایی می‌باشد، در مناطق گرمسیر حداقل 4 تا 6 نسل در سال دارد، و زمستان را به صورت شفیره درون خاک سپری می‌کند.

علایم خسارت مگس جالیز

روی میوه‌های آلوده سوراخ محل تخم گذاری و تخم‌های مگس جالیز درون آن، قابل مشاهده است. در اطراف محل تخمگذاری نکروز رخ می‌دهد و رنگ میوه تغییر می‌کند. در آلودگی‌های شدید، میوه‌ها ریزش می‌کنند. رشد میوه از سوراخ محل تخمگذاری که اصولا در قسمت شکم یا وسط میوه است متوقف می‌شود. میوه بیشتر از قسمت اطراف محل تخمگذاری رشد می‌کند به همین دلیل میوه‌های آفت زده دچار خمیدگی و بدشکلی می‌شوند.

بیشترین خسارت مگس جالیز توسط لاروهای آن اتفاق میفتد. لاروها پس از تفریخ از تخم با ایجاد دالان درون میوه و تغذیه از بافت داخلی و گوشت میوه باعث پوسیده شدن یا قهوه ای شدن بافت می شوند. همچنین در اثر تجمع فضولات آفت قارچ‌های ساپروفیت درون میوه رشد می‌کنند و از میوه‌ها بوی گندیده متصاعد می‌شود.

مدیریت آفت مگس جالیز

زارعان اغلب به دلیل ناآگاهی از زندگی آفت، مزارع خود را در نوبت‌های متمادی با سموم مختلف و در مواردی سموم غیر مجاز و خطرناک سمپاشی می‌کنند. این سمپاشی‌ها نه تنها در مهار کردن آفت چندان موثر نیستند، بلکه باعث مقاوم شدن آفت به سموم شیمیایی و آلودگی محیط زیست می‌شوند. بهترین روش برای مبارزه با مگس جالیز کاربرد مدیریت تلفیقی آفت است:

• جمع آوری میوه‌های آلوده به آفت مگس جالیز و انهدام یا دفن کردن آن‌ها در خاک
• نصب تله‌های حاوی طعمه مسموم سراتراپ در بین ردیف‌های کاشت (جهت جذب حشرات بالغ مگس جالیز و همچنین به هدف نظارت بر پایش جمعیت آفت در مزرعه)
• محلول‌پاشی طعمه مسموم پروتئین هیدرولیزات ترکیب با یکی از سموم فسفره مانند مالاتیون … (زمانی که بیش از 50% میوه‌ها به اندازه یک فندق یا هسته خرما شدند، جهت جلب و مسموم کردن حشرات بالغ مگس جالیز)
• اجرای عملیات شخم زنی و دیسک زدن بلافاصله پس از برداشت محصول ( برای از بین بردن شفیره‌های زمستانگذران در خاک)
• انجام یخ آب زمستانه در زمین‌های آلوده به مگس جالیز ( برای از بین بردن شفیره‌های زمستانگذران درون خاک)
• بازرسی و قرنطینه محموله‌های صادراتی و وارداتی محصولات جالیزی (گیاهان میزبان مگس جالیز که با ریشه از کشوری به کشور دیگر منتقل می‌شوند، باید عاری از خاک باشند، یا خاک باید علیه شفیره‌ها کاملا ضدعفونی شده باشد. ترجیحا گیاهان نباید میوه داشته باشند. )
• استفاده از سموم حشره ‌کش‌ به صورت متناوب مانند: فنترتیون، تری کلروفون، پروفنوفوس، دلتامترین، کاراته زئون، دیمتوات، فوزالون، سایپرمترین و …