معرفی و مقایسه انواع بذر ذرت

ذرت دارای تنوع بالای فنوتیپی می‌باشد. ارقام ذرت از نظر شکل، بافت، رنگ دانه، اندازه بلال و ارتفاع بوته بسیار متفاوتند. به طوری که در برخی منابع از ارتفاع 60 سانتی‌متری تا 7 متری گزارش شده است. تنوع رنگ‌ها در طیف‌های سفید، زرد، نارنجی، قرمز، رنگین کمان و سیاه دیده می‌شود. برخی از ارقام ذرت مانند ذرت‌های سوئیت و سوپرسوئیت دارای آندوسپرمی با نشاسته‌ بالا بوده و که بافت نرم و دلپذیرتری دارند.

انواع بذر ذرت را بشناسیم

ذرت را می‌توان از نظر موارد مصرف، طول دوره رشد (فائو) و رنگ دانه دسته بندی کرد.

دسته بندی انواع بذر ذرت بر اساس موارد مصرف

از انواع بذر ذرت به عنوان تهیه غذای انسان، علوفه برای مصرف دام، دانه برای طیور، صنایع تخمیر و تهیه فرآورده‌های صنعتی مانند اتانول استفاده می‌شود. در ادامه قصد داریم به معرفی انواع ذرت و روش‌های کشت آن بپردازیم. بذرهای ذرت بر این اساس به سه دسته کلی ذرت علوفه، ذرت دو منظوره و ذرت شیرین تقسیم می‌شوند:

•  ذرت‌های علوفه‌ای تنها به منظور استفاده دام و طیور کشت و برداشت می‌شوند.
• ذرت‌های دو منظوره دارای بلال‌هایی هستند که در صورت چیده شدن زودهنگام و به موقع قابلیت استفاده خوراکی را دارند اما اغلب جهت مصرف علوفه‌ای یا دانه‌ای استفاده می‌شود.
• ذرت‌های شیرین به دو دسته سوئیت و سوپرسوئیت تقسیم می‌شوند: ارقام سوئیت جزء ذرت‌های شیرین و سوپرسوئیت‌ها جزء ذرت‌های بسیار شیرین هستند.

ذرت‌های شیرین و خیلی شیرین از نوع ذرت‌های جهش یافته هستند که میزان قند موجود در آندوسپرم آن‌ها افزایش یافته است. این ارقام را ذرت‌های قندی نیز می‌نامند. نسبت قند به نشاسته در آندوسپرم ذرت‌های شیرین و سوپرشیرین که آمیلودکسترین (Amylodextrin) نامیده می‌شود، زیادتر از دیگر انواع ذرت است. زمان برداشت این محصولات زمانی است که دانه‌ها نزدیک به 70 در صد رطوبت دارند.

ذرت‌های سوئیت و سوپرسوئیت دارای دانه‌های نشاسته‌ای شیرین، شیشه‌ای و براق بوده که اصطلاحاً بلال نامیده می‌شوند. دانه‌های بلال به مصرف خوراکی انسان می‌رسند. (لازم به ذکر است ذرت‌های جهش یافته به واسطه تغییراتی که در طی سال‌ها در ژنومشان ایجاد شده، به نوعی تکامل ژنتیکی رسیده‌اند که سبب افزایش کیفیت آنه‌ا شده است و با ذرت‌های تراریخته کاملاً متنفاوتند.)

برای پی بردن به مفهوم صحیح تراریخته به مقاله تفاوت بذرهای استاندارد، هیبرید و تراریخته مراجعه بفرمایید.

انواع بذر ذرت بر اساس طول دوره رشد (فائو)

طول دوره رشد بذر ذرت متغیر بوده و از این جهت به 3 گروه تقسیم می‌شوند:

• ارقام زودرس
• ارقام میان‌رس (متوسط رس)
• ارقام دیررس

برای تعیین طول دوره رسیدگی ذرت، آن‌ها را به دو دسته کلی تقسیم می‌کنیم.

• ذرت‌های دو منظوره و علوفه ای
• ذرت‌های سوئیت و سوپرسوئیت

ذرت‌های سوئیت و سوپرسوئیت

• ارقام زودرس با دوره رسیدگی 70 تا 75 روزه
• ارقام میانرس با دوره رسیدگی 80 تا 90 روزه
• ارقام دیررس با دوره رسیدگی 90 تا 100 روزه هستند.

ارقام سمیرا، اکسنچوئیت، براتلا، دیانا، کوپر، تایسون و … از جمله بهترین بذرهای ذرت زودرس و میان‌رس می‌باشد.

ذرت‌های دو منظوره و علوفه‌ای

دوره رسیدگی با توجه به منظور برداشت متفاوت است.

• برداشت علوفه‌ای: بین 80 تا 100 روز
• برداشت دانه‌ای: بین 110 تا 145 روز

فائو واژه‌ای است که برای ذرت‌های علوفه‌ای و دو منظوره (با مصرف علوفه) به کار برده می‌شود و بیانگر طول دوره رسیدگی است.

• گروه زودرس یا فائو (FAO) 200: این گروه 80 تا 100 روزه هستند. مانند ارقام 201 و 260
• گروه متوسط رس (میان‌رس) یا فائو (FAO) 500 و 600: این گروه 101 تا 130 روزه هستند. مانند ارقام BC 582, BC 678، ژاکسلین، اگزوپری و سیمون
• گروه دیررس یا فائو (FAO) 700: این گروه 131 تا 147 روز دوره رشد دارند. مانند ارقام 703، 704،عجیب و دراخما

 دسته بندی انواع ذرت بر اساس رنگ دانه

ذرت‌ها از نظر رنگ به 3 گروه تقسیم می‌شوند:

• ذرت سفید
• ذرت زرد
• ذرت رنگی یا الوان

نحوه کاشت بذر ذرت

ذرت به دو روش مستقیم و نشاء قابل کشت بوده و انتخاب آن به عهده کشاورز است. انتخاب رقم با توجه به نوع مصرف، تاریخ و منطقه کشت صورت می‌گیرد. می‌توان جهت تسریع در جوانه زنی بذرهای ذرت را به مدت 30 دقیقه الی یک ساعت در آب ولرم خیساند. لازم به ذکر است خیساندن بذر در آب در دماهای خیلی زیاد یا خیلی کم و همچنین خیساندن به مدت طولانی در آب سبب عدم سبزینگی یا ایجاد اختلال در جوانه‌زنی می‌شود. سپس بذرها توسط کارگر (به صورت دستی) یا دستگاه بسته به نوع رقم انتخابی با فاصله در ردیف 12 تا 40 سانتی‌متر و فاصله بین ردیف‌ها از 70 تا 120 سانتی متر کشت می‌شود.

در زمان کاشت بذر میانگین دمای روز نباید زیر 19 درجه سانتی‌گراد و بالای 34 درجه سانتی گراد باشد. عمق کاشت بذرها بسته به نوع آب و خاک و رقم بین 2.5 تا 5 سانتی متر متغیر است. بهتر است از کودهای زیر کشت مانند کود حیوانی، سولفات آلومینیوم، کودهای گرانوله و … استفاده کرد. ذرت گیاهی است که در طول دوره رشد به آب، ازت و پتاسیم زیادی نیاز دارد. بنابراین زمان و نوع تغذیه در حین کشت از اهمیت بالایی برخوردار است.

نکته: ذرت شیرین در برابر سمپاشی حساس بوده و در ابتدای دوره رویشی کند رشد تر از ارقام دو منظوره و علوفه‌ای است. بنابراین بهتر است از سموم پیش رویشی جهت مبارزه با علفهای هرز و آفات و بیماری‌های خاکزی استفاده کرد.

بهترین دما جهت کاشت و رشد ذرت

بهترین دما جهت جوانه زنی ذرت دمای 8 تا 10 درجه می‌باشد. در طول دوره رشد ذرت مناسبترین دما 25 تا 30 درجه سانتی‌گراد است. در صورتی که دما از 39 الی 40 درجه سانتی‌گراد تجاوز کند، مشکلاتی از قبیل اختلال در جذب آب و رشد گیاه، سوختگی حاشیه برگها، گرده‌افشانی ناقص و در نتیجه کاهش کیفیت و عملکرد محصول را به دنبال دارد.

دلیل کاهش تعداد دانه در ذرت چیست؟

عواملی مانند عدم رعایت تاریخ کشت، دمای نامناسب، عدم تنظیم آبیاری، تغذیه نامناسب و … سبب جلوگیری از گرده افشانی صحیح و به دنبال آن عدم همزمانی نمو گل‌ها، نمو ناقص یا غیر عادی کیسه جنینی قبل از ظهور کاکل و عدم نمو دانه‌ها و کاهش تعداد دانه را به دنبال دارد.

میزان بذر ذرت در هکتار

میزان انواع بذر ذرت در هکتار بسته به نوع رقم متفاوت است. ارقام ذرت شیرین (سوئیت و سوپرسوئیت) به میزان 50 تا 75 هزار عدد دانه معادل 7 تا 11 کیلوگرم بذر در هکتار کشت می‌شود. ارقام ذرت دو منظوره بین 75 تا 100 هزار عدد دانه یا بین 50 تا 100 کیلوگرم بذر در هکتار کشت می‌شود.

ذرت درشت

اندازه و وزن دانه‌های ذرت با توجه به نوع رقم متفاوت است. برخی ارقام دارای دانه‌های درشت‌تر و وزن دانه بیشتری هستند. معمولا ذرتهای شیرین نسبت به ذرتهای علوفه و دو منظوره دارای دانه‌های درشت تری هستند. ممکن است یک رقم بذر ذرت دارای وزن دانه‌ای متفاوتی باشد که آن‌ها در کارخانه و در زمان بسته بندی از یکدیگر تفکیک می‌شوند. مانند بذر ذرت اکسنچوئیت که با درنظر گرفتن وزن دانه‌ها دارای بسته‌بندی‌های متعددی است.

ذرت بهاره

ذرت برای متابولیسم و تشکیل دانه‌های پروتئینی خود به گرما نیاز دارد. بنابراین در مناطق جنوبی کشور که در اسفندماه هوا مناسب کشت است و بهار گرمی دارد، با اطمینان میتوان ذرت را کشت کرد و نگران دانه‌بندی آنها نبود.

بهترین ذرت گرمسیری

بذرهای اکسنچوئیت، تایسون، سمیرا، آمیلا، براتلا و … جزء بهترین بذرهای ذرت برای کشت در گرمسیر هستند.

بهترین ذرت علوفه‌ای و دانه‌ای

ارقام ذرت ژاکسلین، عجیب، اگزوپری، 704، دراخما، ارقام کمپانی امریکن ژنتیک و … از بهترین بذرهای ذرت دو منظوره (علوفه‌ای و دانه‌ای) به حساب می‌آیند، که بسته به نوع مصرف (علوفه یا دانه)، منطقه و فصل کشت، طبق تجربه کشاورز یا با مشورت کارشناسان، می‌توان رقم مناسب را انتخاب نمود. (برای انتخاب کشت بهترین ارقام، کارشناسان بذر شما را راهنمایی خواهند کرد.)

بذر ذرت 704

ذرت دو منظوره 704 رقمی هیبرید از شرکت کشت و صنعت و دامپروری پارس، از ارقام فائو 700 (دیررس) و مناسب کشت فضای باز می‌باشد. این رقم دارای دانه‌های یکنواخت با دانه‌بندی قوی است. این رقم دارای غلافی زیبا با پوششی عالی بوده و مناسب جهت کشت در اکثر نقاط کشور است. دارای مقاومت نسبی به بیماریهای فوزاریوم و سیاهک ذرت می‌باشد.

بذر ذرت دراخما

ذرت دو منظوره دراخما رقمی هیبرید از شرکت سینجنتا سوئیس مناسب کشت فضای باز می‌باشد. این رقم فائو 700 (دیررس) و مناسب جهت کشت علوفه و دانه با تناژ بالا می‌باشد. ذرت دراخما دارای سیستم ریشه‌ای قوی و مناسب جهت کشت در اغلب نقاط کشور است. دارای مقاومت نسبی به ویروس موزائیک کوتولگی ذرت (MDMV) می‌باشد.

بذر ذرت اگزوپری

ذرت دو منظوره اگزوپری رقمی هیبرید از شرکت رایال ترکیه مناسب کشت فضای باز می‌باشد. این رقم فائو 600 (نسبتاً زودرس تا میان‌رس)، مناسب جهت کشت علوفه و دانه (بخصوص برداشت دانه‌ای) بوده و بسیار پر محصول می‌باشد. بذر ذرت اِگزوپری مناسب کشت در اقلیم گرم و معتدل بوده و دارای سیستم ریشه‌ای قوی است. دارای مقاومت نسبی به عوامل بیماری‌زای برگی می‌باشد.

بذر ذرت ژاکسلین

ذرت دو منظوره ژاکسلین رقمی هیبرید از شرکت رایال ترکیه، مناسب کشت فضای باز است. این رقم جزء ارقام فائو 600 (نسبتاً زودرس تا میان‌رس) و مناسب جهت کشت علوفه و دانه می‌باشد. بذر ذرت ژاکسلین مناسب کشت در اقلیم گرم و معتدل بوده و دارای سیستم ریشه‌ای قوی و مناسب جهت مصرف دانه‌ای و علوفه‌ای است. همچنین این رقم دارای مقاومت نسبی به عوامل بیماریزای برگی و ریشه‌ای می‌باشد.

بذر ذرت عجیب

ذرت دو منظوره عجیب رقمی هیبرید از شرکت رایال ترکیه مناسب کشت فضای باز می‌باشد. این رقم فائو 700 (دیررس)، مناسب جهت کشت علوفه و دانه و بسیار پرمحصول می‌باشد. بذر ذرت عجیب مناسب کشت در اقلیم گرم و معتدل بوده و با دارا بودن سیستم ریشه‌ای قوی، مناسب جهت مصرف دانه‌ای و علوفه‌ای است. ذرت عجیب دارای مقاومت نسبی به عوامل بیماریزای برگی می‌باشد.

لسیتی از بهترین بذرهای ذرت علوفه‌ای و دانه‌ای

بهترین بذر ذرت مکزیکی

ذرت‌های اکسنچوئیت، سمیرا، تایسون، براتلا، مسنجر و … بهترین ارقام ذرت شیرین (سوئیت و سوپرسوئیت) به شمار می‌آیند. ذرت‌های شیرین دارای بافت نرم و نشاسته آمیلودکسترین بوده و مناسب جهت مصارف تازه خوری و فرآوری می‌باشد. ذرت مکزیکی را اغلب از بین ارقام سوپر سوئیت انتخاب میکنند و برای فروش به کارخانه‌جات جهت فرآوری (پروسس) و تولید کنسرو کاربرد دارند.

بهترین بذر ذرت شیرین

کشاورزان گرامی باید با توجه به خصوصیات ارقام، موقعیت جغرافیایی زمین تحت کشت، فصل کشت و نوع برداشت، بهترین ذرت برای کاشت را انتخاب نمایند. بذرهای ذرت اکسنچوئیت، سمیرا، دیانا، تایسون، اورلند، هایگلو، براتلا، 1263، رویالتی، مسنجر، بیسین و … از جمله شناخته شده ترین و بهترین بذرهای ذرت شیرین به حساب می‌آیند. انواع بذر ذرت را در ادامه بخوانید.

بذر ذرت دیانا

ذرت شیرین دیانا رقمی هیبرید از شرکت دیسکاوری سیدز آمریکا مناسب کشت فضای باز می‌باشد. این رقم در میان انواع بذر ذرت دارای دانه‌های شیرین و یکنواخت با دانه‌بندی قوی بوده که کیفیت خود را تا انتها حفظ می‌کند. این رقم دارای غلافی زیبا و خوشرنگ، با پوشش کامل بوده و مناسب جهت تازه خوری و فرآوری است. دارای مقاومت نسبی به بیماریهای بلایت شمالی برگ ذرت(NCLB) و پژمردگی باکتریایی استوارت می‌باشد.

بذر ذرت رویالتی

ذرت شیرین رویالتی رقمی هیبرید و زودرس، محصول شرکت فلامینگو سیدز استرالیا و مناسب کشت فضای باز است. بلال‌ها دارای پوشش کامل و تشکیل بلال به ارتفاع 85 سانتی‌متر و مناسب کشت بهاره و پائیزه می‌باشد. این رقم جزء ارقام سوئیت و مناسب تازه‌خوری و فرآوری است.

بذر ذرت آمیلا

ذرت شیرین آمیلا رقمی هیبرید از شرکت فلامینگو سیدز استرالیا مناسب کشت فضای باز می‌باشد. این رقم دارای دانه‌های شیرین و یکنواخت با دانه‌بندی قوی بوده که کیفیت خود را تا انتها حفظ می‌کند. بذر ذرت سوئیت آمیلا دارای غلافی زیبا با پوششی عالی بوده و مناسب جهت تازه خوری و فرآوری است. تشکیل غلافهادر ارتفاع 85 سانتی‌متری می‌باشد. دارای مقاومت بالا به بیماریهای ویروسی، باکتریایی و زنگ ذرت می‌باشد.

بذر ذرت اکسنچوئیت

ذرت شیرین سوپرسوئیت اکسن‌چوئیت رقمی هیبرید و نسبتاً زودرس از شرکت سینجنتا سوئیس مناسب کشت فضای باز می‌باشد. این رقم دارای دانه‌های شیرین و یکنواخت با دانه‌بندی قوی بوده که کیفیت خود را تا انتها حفظ می‌کند. این رقم دارای غلافی زیبا با پوشش کامل بوده و مناسب جهت تازه‌خوری و فرآوری است. دارای مقاومت نسبی به بیماریهای ویروسی و قارچی می‌باشد. انواع بذر ذرت را شناختیم.

بذر ذرت تایسون

ذرت شیرین سوپرسوئیت تایسون رقمی هیبرید و میان‌رس از شرکت سینجنتا سوئیس مناسب کشت فضای باز می‌باشد. این رقم دارای دانه‌های شیرین و یکنواخت با دانه‌بندی قوی بوده که کیفیت خود را تا انتها حفظ می‌کند. این رقم دارای غلافی به رنگ سبز پررنگ و زیبا با پوششی عالی با وزن متوسط 500 تا 550 گرم و ارتفاع 85 سانتی‌متری روی بوته بوده و مناسب جهت تازه‌خوری و فرآوری است. دارای مقاومت نسبی به بیماریهای ویروسی و قارچی می‌باشد.

بذر ذرت سمیرا

ذرت شیرین سمیرا رقمی هیبرید و زودرس، محصول شرکت فلامینگو سیدز استرالیا و مناسب کشت فضای باز است. بلال‌ها در این رقم دارای پوشش کامل و تشکیل بلال به ارتفاع 90 سانتی‌متر روی بوته با وزن تقریبی 560 گرم و مناسب کشت بهاره و پائیزه می‌باشد. این رقم جزء ارقام سوئیت و مناسب تازه‌خوری و فرآوری است.

بذر ذرت کوپر

ذرت شیرین کوپر رقمی هیبرید و میان‌رس از شرکت سینجنتا سوئیس مناسب کشت فضای باز می‌باشد. این رقم جزء ارقام ذرت سوئیت و دارای دانه‌های شیرین و یکنواخت با دانه‌بندی قوی بوده که کیفیت خود را تا انتها حفظ می‌کند. این رقم دارای غلافی زیبا با پوششی عالی بوده و مناسب جهت تازه‌خوری و فرآوری است. دارای مقاومت نسبی به بیماریهای ویروسی و قارچی می‌باشد.

بذر ذرت براتلا

ذرت سوپرسوئیت براتلا رقمی هیبرید و زودرس، محصول شرکت فلامینگو سیدز است. طول رشد این محصول حدود 75 روز به طول می‌انجامد. بلال‌ها دارای پوشش کامل به ارتفاع 25 سانتی‌متر و مناسب کشت بهاره و پائیزه می‌باشد. ارتفاع اولین بلال سر بوته تا زمین 90 سانتی متر است. این رقم جزء ارقام سوپرسوئیت و مناسب تازه‌خوری و فرآوری است.

بذر ذرت مقاوم به شوری

انواع بذر ذرت نیاز آبی بالایی دارد. بنابراین کشت آن در شرایط شوری آب و خاک، مشکل خواهد بود. طبق مشاهدات صورت گرفته ذرتهای زودرس و ارقام فائو 600 حساسیت به شوری را بیشتر در مراحل پر کردن دانه نشان میدهند. به این صورت که در ابتدای کشت درصد سبز شدن دانه‌ها بیشتر از ارقام دیررس است اما در زمان پرکردن دانه با مشکل مواجه می‌شوند.

ذرت‌های دیررس تر و فائو 700 در مراحل اولیه رشد و زمان بیرون آمدن جوانه از خاک، حساسیت بیشتری داشته و در این مرحله آسیب بیشتری میبینند. اما در مرحله پر کردن دانه‌ها بهتر عمل میکنند. بنابراین در شرایط شوری و بالا بودن EC آب، میزان بذر در هکتار افزایش میابد. در شرایط بالا بودن EC آب و خاک، مصرف آب نیز افزایش داشته نیاز به زهکشی خاک بیشتری می‌باشد. بنابراین اصلاح بافت خاک، اصلاح زهکشی، استفاده از کودهای ضد شوری و کودهای حاوی هیومیک اسید و فولیک اسید در طول دوره کشت الزامی است.