آفت سفید بالک یا مگس سفید و موثرترین روش مبارزه

آفت سفید بالک (Trialeurodes vaporariorum) در اصل از مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری آمریکا، احتمالا برزیل یا مکزیک منشا می‌گیرد. صدها گونه گیاهی از جمله گوجه فرنگی، سیب زمینی، پنبه، بادمجان، لوبیا، خیار، هندوانه، خربزه، فلفل، گل‌های زینتی و… به عنوان میزبان مناسب برای این حشره عمل می‌کنند. عمده خسارت این آفت در گلخانه می‌باشد، اما در فضای باز و مزارع هم فعالیت و خسارت می‌زنند. در ادامه راه های مقابله و حشره کش موثر را معرفی خواهیم کرد.

مشخصات آفت سفید بالک (مگس سفید)

سفید بالک دارای 4 مرحله پورگی است، پوره متحرک (پوره سن اول)، پوره‌ سن دوم، سوم و سن چهارم. پوره‌های سن اول که متحرک هستند بعد از بیرون آمدن از تخم در اطراف برگ پرسه می‌زنند. تا زمانی که در یافتن محل تغذیه روی برگ جهت مکیدن شیره گیاه از آوند آبکش موفق شوند. هنگامی که محل تغذیه مناسبی پیدا کردند توسط استیله‌های خود در آن محل ثابت می‌شوند و تا زمانی که به حشره کامل تبدیل شوند، بی‌حرکت می‌مانند. به پوره سن اول سفید بالک به دلیل متحرک بودن Crawlers گفته می‌شود.

حشره کامل سفید بالک بدن و بال‌ها به رنگ سفید است که این رنگ ناشی از ماده سفید رنگ مومی و چسبناکی است که روی بدن را می‌پوشاند. طول بدن حشره کامل 1 تا 1.5 میلیمتر بوده و ماده‌ها معمولا بزرگتر از افراد نر هستند. هر سفید بالک ماده در طول زندگی خود حدود 300 تخم در سطح زیرین برگ‌ها و در دسته‌های معمولا کروی شکل قرار می‌دهد. هر دسته تخم حاوی 5 تا 15 عدد تخم می‌باشد. تخم‌ها روی گیاهان فاقد کرک به صورت دسته‌ای گذاشته می‌شوند ولی در گیاهان کرک دار به طور انفرادی و پراکنده رها می‌گردند. این حشره با توجه به شرایط مختلف در سال 4 تا 12 نسل تولید می‌کند.

زمستانگذرانی سفید بالک بیشتر به صورت شفیره در زیر برگ‌ها می‌باشد. سفید بالک در آب و هوای سرد، فقط در گلخانه‌ها فعالیت می‌کند، در حالی که در جنوب، در فضای باز، روی گیاهان وحشی و گیاهان زراعی هم تغذیه می‌کند. در مناطق جنوب‌تر، اگر شرایط آب و هوایی خیلی سخت نباشد، حشرات بالغ ممکن است در فضای باز روی گیاهان وحشی زمستان‌گذرانی کنند.

علائم خسارت

حشرات بالغ سفید بالک دارای قطعات دهانی زننده – مکنده هستند، و به دلیل نوع تغذیه، پوره ها و حشرات کامل سه نوع خسارت به گیاهان وارد می‌کنند:

1. با مکیدن مستقیم شیره گیاهی سبب از دست رفتن عناصر غذایی و تاثیر روی فیزیولوژی گیاه می گذارند که سبب زرد شدن بوته ها، ایجاد نقاط سفید رنگ روی برگ‌ها، پژمردگی و ریزش برگ‌ها، اختلال در رشد بوته، کاهش عملکرد و در نهایت مرگ گیاه می‌شوند. آسیب ناشی از مکیدن شیره گیاه زمانی که جمعیت سفید بالک زیاد باشد به مرحله خسارت اقتصادی می‌رسد.

2. پوره‌های سفید بالک برای رشد به پروتئین زیادی نیاز دارند و مقدار زیادی شیره گیاهی مصرف می‌کنند، بنابراین نسبت بالایی از مواد قندی وارد بدن حشره می‌گردد که مقدار اضافی آن به صورت عسلک دفع می‌شود. پوره‌های سن بالاتر مقادیر زیادتری عسلک دفع می‌کنند. گیاهان با ترشحات عسلک پوشانده می‌شوند. این عسلک باعث تجمع گرد و خاک، رشد قارچ‌های ساپروفیت و کپک دوده‌ای و همچنین مانع فرآیندهای طبیعی فتوسنتز و تعرق در گیاه می‌گردد.

3. به دلیل تغذیه از شیره گیاه سبب انتقال ویروس‌های گیاهی به گیاهان میزبان می‌شوند. مضرترین خسارت حشرات کامل سفید بالک، انتقال ویروس های گیاهی می‌باشد. ویروس‌هایی که عمدتا توسط این حشرات انتقال پیدا می‌کنند، از جنس Crinivirus (خانواده Closteroviridae) می‌باشند. مانند بیماری ویروسی برگ قاشقی سیب زمینی ( PLRV ) و ویروس پیچیدگی برگ زرد ( ویروس سرجمک گوجه فرنگی (TYLCV) ) که از زیانبارترین بیماری ویروسی در مزارع جهان است.

مدیریت آفت سفید بالک (عسلک)

سفید بالک به بسیاری از آفت کش‌ها به دلیل قدرت تولید مثل زیاد و چرخه زندگی کوتاه، مقاوم است. اجرای مدیریت تلفیقی برای مبارزه با سفید بالک بهترین روش مبارزه است:

• حذف علف‌های هرز در داخل و حاشیه مزرعه و گلخانه
• حذف گوجه فرنگی، فلفل و سایر گیاهان یکساله از مجاورت گلخانه‌ها به عنوان میزبان سفید بالک
• استفاده از توری‌های ضد حشره در ورودی گلخانه‌ها و پنجره‌ها
• نصب کارت‌های زرد در گلخانه و مزارع (تقریبا هر بیست متر مربع یک عدد کارت زرد)
• محلول‌پاشی گیاهان با صابون‌های حشره کش و روغن ها
• کنترل بیولوژیک توسط حشرات شکارگر مانند: سوسک Delphastus pusillus ، بالتوری سبز، سن های شکارگر، کفشدوزک هفت نقطه ای، قارچ بیمارگر Verticillium lecanii خصوصا در شرایط مرطوب گلخانه، زنبور پارازیتوئید Encarsia formosa. زنبورهای پارازیتوئید جنس ماده Encarsia formosa، پس از یافتن میزبان مناسب (پوره های سفید بالک) تخم های خود را به صورت انفرادی درون بدن پوره ها می گذارند. پس از گذشت ۲ تا ۳ هفته اولین شفیره‌­های پارازیت شده به رنگ زرد یا سیاه مشخص می‌گردند. زنبورهای پارازیتوئید بالغ از سوراخ گردی که در شفیره ایجاد می­‌کنند خارج می‌شوند. هر زنبور ماده می‌تواند در شرایط مناسب به طور متوسط 100 عدد پوره سفید بالک را پارازیت کند.
• استفاده از سموم حشره ‌کش‌ به صورت متناوب مانند: افوریا، ابرون، پروتئوس، استارکل، آدمیرال، اویسکت، اگریفلکس و…