تقسیم بندی انواع هندوانه

با انواع هندوانه آشنا شوید

یکی از میوه های پرطرفدار، انواع هندوانه است. این میوه که در دسته صیفی جات جای داشته و سال های سال که نه،بلکه قرن هاست مورد مصرف مردم سراسر دنیا بوده است. اگر قرار باشد تا به بررسی انواع هندوانه پرداخته شود، میتوان به 300 مورد اشاره کرد. شاید برای شما هم جالب باشد که مصریان باستان، اولین قومی بودند که از ارقام مختلف هندوانه برای کشت و پرورش این محصول استفاده می کردند. با این حال تنها 50 گونه از این میوه در سراسر دنیا مورد استفاده قرار میگیرد. اگر شما هم به دنبال کشت این میوه هستید، شاید بد نباشد تا با انواع بذر هندوانه آشنا شوید. همانطور که گفته شد، هندوانه یکی از میوه های محبوب و پرطرفدار است که انواع مختلف آن، در بازار داخلی و بین المللی عرضه می شود.

در کشور ما، انواع هندوانه ایرانی مانند محبوبی و آجیلی پرورش داده می شود که هرکدام به دلیل طعم شیرین و بافت آبدار خود مشهور هستند. از سوی دیگر، انواع هندوانه صادراتی به کشورهای مختلف، شامل ارقامی با ماندگاری بالا و مقاومت در برابر حمل و نقل، در استان های خوزستان، بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، فارس، کرمان و اصفهان تولید می شود. این مناطق به دلیل داشتن دمای مناسب، نور خورشید کافی و منابع آبی مناسب، زمینه ی مطلوبی برای تولید هندوانه های مرغوب صادراتی فراهم می کنند. به ویژه در منطقه جیرفت در کرمان و استان هرمزگان، به دلیل کشت زودرس و دسترسی به بازارهای بین المللی از طریق بنادر جنوبی، تولید و صادرات هندوانه اهمیت ویژه ای دارد.

گفتیم که کشت هندوانه در مناطق مختلف ایران، در اشکال، رنگ ها و اندازه های متنوع و در تمام طول سال امکان پذیر است. توسعه انواع ارقام بدون دانه، بازار هندوانه را در سراسر دنیا متحول کرده است. ارقام مختلف را بر اساس ویژگی هایی مانند شکل، اندازه میوه و رنگ یا طرح پوست، گروه بندی می کنند.

انواع هندوانه گوشتی زرد و نارنجی نیز اخیرا جذابیت بیشتری پیدا کرده و بازار را به روی مصرف کنندگان جدید باز نموده است. انتخاب صحیح بذر هندوانه مناسب، با توجه به منطقه مورد کشت و هدف تولید نیازمند افزایش آگاهی فعالان حوزه کشاورزی است. در این مقاله انواع ارقام را از نقطه نظر گیاهشناسی، شکل ظاهری میوه و منشا تولید به شما معرفی خواهیم کرد.

رایج ترین انواع هندوانه

ارقام دانه دار

این دسته شامل انواع ارقام گرد تا بیضی با وزن 6 تا بالای 20 کیلوگرم و حاوی تعداد قابل توجهی بذر است. تولید انواع ارقام دانه دار به شکل گرد، بیضی یا بلوکی و با رنگ پوست و گوشت متنوع، در مناطق مختلف ایران صورت می گیرد که در بازارهای داخلی و خارجی عرضه می شوند. در سطح جهانی، چین بیشترین انواع هندوانه در جهان را تولید می‌کند. بر اساس گزارش های FAO، در سال 2022، حدود 66 میلیون تن هندوانه تولید کرده است.

هندوانه کریمسون سوئیت (Crimson Sweet)

یکی از پرطرفدارترین و پرتولیدترین انواع هندوانه صادراتی است که به دلیل مشخصات ممتاز خود، در بسیاری از کشورها از جمله ایران، مورد توجه کشاورزان و مصرف کنندگان قرار گرفته است. این هندوانه دارای طعم شیرین، بافت آبدار و اندازه متوسط تا بزرگ است و در بازارهای داخلی و صادراتی به خوبی مورد استقبال قرار می گیرد. پوست هندوانه کریمسون سوئیت به شکل راه‌ راه است و به رنگ سبز روشن و تیره متناوب دیده می شود. گوشت داخلی به رنگ قرمز روشن و طعم آن بسیار شیرین است. دانه های قهوه ای یا سیاه کوچکی در میان گوشت آن قرار دارد. این هندوانه در شرایط مختلف آب و هوایی رشد می کند، اما بهترین نوع هندوانه برای مناطق دارای هوای گرم و خاک حاصلخیز است.

همچنین بخوانید: آفات و بیماری های هندوانه

از مزایای مهم هندوانه کریمسون سوئیت، می توان به مقاومت نسبتاً خوب آن در برابر بیماری های قارچی و ویروسی اشاره نمود. همچنین، به دلیل داشتن پوستی نسبتاً ضخیم، این هندوانه در برابر حمل و نقل مقاوم بوده و از این رو برای صادرات بسیار مناسب است. وزن میوه، معمولاً بین 8 تا 12 کیلوگرم است.

در ایران، هندوانه کریمسون سوئیت در مناطق مختلفی مثل استان های هرمزگان، خوزستان، سیستان و بلوچستان و فارس کشت می شود. این مناطق به دلیل داشتن شرایط آب و هوایی گرم و منابع آبی مناسب، محیط مطلوبی برای رشد این هندوانه فراهم می نمایند. از انواع هندوانه صادراتی نوع کریمسون سوئیت، می توان به گالاتا، تاپ گان، باراکا (سینجنتا)، مونتانا و آئودری (نانهمز) اشاره نمود.

هندوانه چارلستون گری (Charleston Gray)

هندوانه چارلستون گری یکی از انواع هندوانه پرطرفدار است که به دلیل اندازه بزرگ و مقاومت در برابر شرایط محیطی، در بسیاری از کشورها از جمله ایران کشت می شود. این هندوانه به دلیل ظاهر متفاوت و گوشت شیرین خود، در بازارهای داخلی و صادراتی جایگاه ویژه ای دارد. این رقم، از انواع هندوانه صادراتی است و برای اولین بار در موسسه USDA، توسط Charles Andrus در سال 1950 تولید شد (Botanical interests).

پوست هندوانه چارلستون گری به شکل صاف و به رنگ سبز روشن است. طول میوه می تواند به 30 تا 40 سانتی متر برسد و وزن آن معمولاً بین 10 تا 15 کیلوگرم است. رنگ گوشت داخلی آن، قرمز روشن و دارای طعم بسیار شیرین و آبدار است. همچنین دانه های درشت و سیاه رنگی درون آن قرار دارد. این نوع هندوانه نیز مقاومت بالایی به بیماریها دارد و پوست ضخیم آن مانع از آسیب دیدگی در طول مسیرهای طولانی می شود. بنابراین، از انواع هندوانه صادراتی محبوب به شمار می رود.

در ایران، مناطق مختلفی مانند استان های خوزستان، هرمزگان، فارس و کرمان برای کشت هندوانه چارلستون گری مناسب هستند. این مناطق به دلیل شرایط آب و هوایی گرم و دسترسی به منابع آبی مناسب، محیطی ایده آل برای تولید این هندوانه فراهم می کنند. به طور کلی، هندوانه چارلستون گری به دلیل اندازه بزرگ، طعم شیرین و ماندگاری بالا، هم در بازار داخلی و هم در بازارهای بین المللی، طرفداران زیادی دارد. هندوانه چارلستون گری 8040، رقمی هیبرید، زودرس و از تولیدات شرکت سینجنتا سوئیس و مناسب شرایط آب و هوایی سرد است.

هندوانه شوگر بیبی (Sugar Baby)

هندوانه شوگر بیبی، یکی از انواع هندوانه محبوب است که به دلیل اندازه کوچک تر و طعم فوق العاده شیرین خود شناخته می شود. این هندوانه، به ویژه در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری بسیار کشت می شود و در بازارهای داخلی و صادراتی جایگاه ویژه ای دارد. پوست هندوانه شوگر بیبی، تیره، ضخیم و به رنگ سبز تیره متمایل به سیاه است. اندازه میوه آن نسبت به ارقام دیگر کوچکتر و معمولاً وزن آن بین 3 تا 6 کیلوگرم است. گوشت داخلی این هندوانه، قرمز روشن و بسیار شیرین و آبدار است و دانه های سیاه رنگی در میان گوشت آن قرار دارد.

یکی از دلایل محبوبیت هندوانه شوگر بیبی، زمان رسیدن کوتاه تر آن نسبت به دیگر انواع هندوانه است. این هندوانه در حدود 75 تا 80 روز پس از کاشت، به مرحله برداشت می رسد و آن را به گزینه ای ایده آل برای کشاورزان تبدیل می کند. همچنین به دلیل مقاومت در برابر شرایط محیطی دشوار، به ویژه خشکی و دماهای بالا، در مناطق مختلف کشت می شود. اندازه کوچک و پوست مقاوم، باعث شده تا شوگر بیبی، برای حمل و نقل و صادرات مناسب باشد.

این هندوانه در استان های گرمسیری مانند هرمزگان و خوزستان کشت می شود. همچنین، برای مصرف تازه، تولید آبمیوه و استفاده در سالادهای میوه ای بسیار مناسب است و طرفداران زیادی در بین مصرف کنندگان دارد. دو رقم هندوانه شوگر بیبی با کیفیت در ایران شامل تاکوما از شرکت هولار آمریکا و فایربال از شرکت ساکاتا ژاپن می باشد.

ارقام بدون دانه یا Seedless

انواع هندوانه تریپلویید هستند که به دلیل ماهیت بی دانه بودن و طعم شیرین و تازه، از محبوبیت بیشتری برخوردار هستند در این دسته قرار میگیرند انواع بدون دانه اغلب یا بدون دانه یا بذر هستند یا اینکه دارای دانه های سفید کوچک بوده و به راحتی قابل خوردن هستند و این موضوع سبب می شود که  فعالیت آنزیمی کمتری در بافت گوشتی آنها انجام بگیرد و درنهایت ماندگاری بالای این دسته را موجب می شود.

البته انواع هندوانه بدون دانه مشکلات و سختی های مضاعفی را در فرآیند بذرگیری و تولید بذر دارند که باعث گرانتر شدن بذر این دسته می شود. موضوع دیگر اینست که ممکن است درصد قوه نامیه بالایی (60 الی 80 درصد) نداشته باشند. برخی از ارقامی که در این دسته قرار می گیرند عبارتند از:

• کریمسون (Crimson)
• بیجو (Bijou)
• جک آف هارتز (Jack of Hearts)
• کینگ آف هارتز (King of Hearts)
• میلیونر (Millionaire)
• نووا (Nova)
• کوئین آف هارتز (Queen of Hearts)
• تریو (Trio)

  ارقام مینی (مینیاتوری)

همه اجسامی که بسیار کوچک هستند یا به اصطلاح به آن ها مینی گفته می شود، جذاب هستند. هندوانه نیز از این موضوع مستثنا نبوده و دارای نمونه های مینی است. انواع هندوانه کوچکتر با پوستی نازکتر مانند Sugar Baby و Tiger Baby در این دسته قرار می گیرند.

ارقام زرد و نارنجی

به طور کلی، در میان انواع هندوانه، ارقامی که فاقد لیکوپن هستند میوه با گوشت نارنجی یا زرد تولید میکنند. به طور مثال ارقام دزرت کینگ (Desert King)، تندر گولد (Tender-gold)، یلو بیبی (Yellow Baby) و یلو دول (Yellow Doll) در این دسته قرار میگیرند.

4 رقم هندوانه ایرانی محبوب

در انواع هندوانه ایرانی، نژادهای متنوع و مرغوبی وجود دارد که قابلیت صادرات نیز دارد. اغلب این ارقام بومی، هنوز مورد مطالعه و بررسی قرار نگرفته اند. ارقام جهرمی، محبوبی، قرقی و خانمی از انواع هندوانه صادراتی و مناسب مصرف داخلی هستند. قابل ذکر است که ارقامی چون شریف آباد، ترکمن و همدانی شناخته شده تر هستند.

هندوانه دیمی (زرد و قرمز)

آبیاری این نوع، با آب باران و به صورت کشت دیم انجام میشود. پوست میوه سبز و راه راه است و به شکل گرد، کروی، کوچک و شیرین می باشد. بوته این گیاه به صورت رونده بر روی زمین رشد می کند. آبیاری این نوع هندوانه، با آب باران و به صورت کشت دیم انجام می شود. پوست میوه سبز و راه راه است و به شکل گرد، کروی، کوچک و شیرین می باشد. بوته این گیاه، به صورت رونده بر روی زمین رشد می کند. این رقم، مناسب کشت در نواحی خشک و نیمه خشک است.

هندوانه ترکمن

رقم ترکمن نیز به صورت دیم کاشته می شود و یک بار بارش باران در زمان مناسب در طول فصل کشت منجر به رشد قابل توجه این محصول میشود. رقم ترکمن نیز یکی از انواع هندوانه در ایران است که به صورت دیم کاشته می شود و یک بار بارش باران در زمان مناسب در طول فصل کشت منجر به رشد قابل توجه این محصول می شود. هندوانه های دیم معمولا از نظر اندازه و کیفیت میوه با هندوانه های آبی متفاوت هستند، اما با انتخاب صحیح ارقام و مدیریت مناسب، می‌تواند محصولی اقتصادی و با کیفیت تولید کند. کشت ارقام دیمی، به حفظ منابع آب و کاهش هزینه های تولید نیز کمک می کند.

هندوانه پوست سفید همدان

میوه این نوع در انواع هندوانه دارای پوست ضخیم و رنگ سفید است.  برای انبارداری و دخیره بسیار مناسب می باشد. همچنین مشخصه داشتن پوست ضخیم باعث شده تا برای حمل و نقل های طولانی مناسب باشد. هندوانه پوست سفید همدان، دارای پوست ضخیم و رنگ سفید یا سبز کمرنگ است که در استان همدان، کشت می شود. این رقم، دارای بافت نرم، طعم شیرین، پوست نازک و بافت گوشتی خاص است. برای انبارداری و دخیره بسیار مناسب می باشد. همچنین مشخصه داشتن پوست ضخیم، باعث شده تا برای انبارداری، ذخیره و حمل و نقل های طولانی مناسب باشد.

هندوانه شریف آباد

این رقم دارای پوست بسیار نازک و اندازه میوه متوسط است. شکل گرد، گوشت قرمز و طعم شیرین و مطبوع آن باعث شده تا برای فروش و مصرف محلی مناسب باشد. بایستی توجه داشت که به علت داشتن پوست نازک، برای حمل به نقاط دور دست مناسب نیست و میوه آسیب میبیند.

انواع هندوانه های خارجی

ارقام وارداتی را بر اساس شکل میوه، رنگ گوشت، پوست میوه و شیوه بذرگیری، میتوان در چندین دسته طبقه بندی کرد. از نظر شکل میوه سه دسته گرد، بلوکی و بیضی و از نظر پوست میوه انواع سفید (چارلستون گری)، خطی (کریمسون سوئیت) و سیاه (شوگر بیبی) مورد توجه هستند. برخی ارقام نیز پوست زرد دارند. به طور کلی ارقام مختلف هندوانه دارای گوشت قرمز، نارنجی و زرد می باشند.

انواع ارقام مختلف هندوانه استاندارد یا آزادگرده افشان (OP) و هیبرید (F1) نیز توسط شرکتهای تولید کننده، عرضه میشوند. در ادامه برخی از انواع مطرح موجود در بازار کشورمان را معرفی خواهیم کرد:

بذر هندوانه بیضی

از بهترین بذرهای این گروه می‌توان به ارقام نوع کریمسون سوئیت مثلB32 ، گالاتا و 40 سی (40C) اشاره نمود.

هندوانه کریمسون سوئیت B32

این رقم از محصولات شرکت سمینیس آمریکاست. از محبوب ترین انواع بذر هندوانه بیضی، هیبرید، پربار و نسبتاً زودرس است.  بوته‌های این محصول بسیار قوی با پوشش شاخ و برگ وسیع و سازگاری خوبی نسبت به شرایط محیطی مختلف است. فرم میوه بصورت بیضی کشیده و وزن میوه حدود 10 تا 12 کیلوگرم با اندازه یکنواخت است. رنگ پوست میوه سبز تیره و با نوارهای روشن مشخص و گوشت سفت، قرمز خوش رنگ و بدون رگه‌های فیبری است. رقم B32 دارای پوسته بسیار ضخیم و مناسب صادرات بوده و ماندگاری پس از برداشت بالایی دارد.

هندوانه کریمسون سوئیت گالاتا

این رقم هیبرید که از محصولات شرکت سینجنتا سوئیس است، میان رس و پرطرفدار است. بذر گالاتا دارای عملکرد بالا در شرایط گرم و سرد است. پوسته ضخیم، گوشت سفت و بازارپسندی بالا دارد و گزینه مناسبی جهت صادرات است. وزن میوه این رقم 10 تا 12 کیلوگرم (وزن های بالاتر نیز گزارش شده است) و بوته­‌ ای قوی با پوشش خوبی دارد. این رقم تناژ بالایی دارد (بوته های عقیم ندارد).

هندوانه کریمسون سوئیت 40 سی (40C)

این بذر هندوانه در میان انواع هندوانه از محصولات شرکت اینفینیتی سیدز آمریکا، هیبرید، پربار، زودرس و با ماندگاری بالا است. دارای بوته  قوی با پوشش شاخ و برگ عالی است. وزن میوه در این رقم به 10 تا 13 کیلوگرم می‌رسد. گوشت میوه به رنگ قرمز جذاب و سفت و رنگ پوست آن سبز تیره است. از نظر شکل ظاهری، ضخامت پوست و تیپ محصول کاملاً دارای قابلیت رقابت با ارقام مطرح بازار است و همچنین تناژ بالایی (تا 100 تن در هکتار گزارش شده است) دارد. این رقم برای کشت در سرما و گرما مناسب بوده و نسبت به بیماریهای پژمردگی فوزاریومی و آنتراکنوز مقاوم است.

بذر هندوانه گرد

بذرهای محبوب هندوانه گرد، انواع هندوانه تاپگان، باراکا، وینستون و آوالون هستند. رقم باراکا برای صادرات انتخاب مناسبی است و ارقام تاپگان و وینستون از جمله زودرس‌ترین ارقام بازار محسوب میشوند.

هندوانه کریمسون سوئیت تاپ گان

این رقم هیبرید، محصول شرکت سینجنتا سوئیس، دارای عملکرد بالا و زودرس است. امکان بارگیری نوبرانه برای این رقم وجود دارد که باعث می شود منفعت بالایی برای کشاورزان داشته باشد. وزن میوه رقم تاپگان 8 الی 10 کیلوگرم، پوست میوه ضخیم، گوشتی سفت و مناسب صادرات است.

هندوانه کریمسون سوئیت باراکا

این رقم هیبرید محصول شرکت سینجنتا سوئیس و مناسب صادرات است. داشتن بوته­‌ قوی، پوشش شاخ و برگ مناسب، زودرس بودن و داشتن عملکرد بالا به خصوص در مناطق گرمسیری از مشخصات این رقم است. وزن میوه رقم باراکا 8 الی 10 کیلوگرم با گوشت سفت و پوسته‌ی ضخیم و دارای خطوط سبز تیره و روشن است.

هندوانه کریمسون سوئیت وینستون

این رقم هیبرید، بسیار زودرس و با عملکرد بالا از تولیدات شرکت سیدوی آمریکاست. میوه رقم وینستون به شکل گرد و با وزن 8 الی 10 کیلوگرم است. رشد رویشی خوب، رنگ گوشت قرمز خوشرنگ، پوسته نسبتا ضخیم و مناسب حمل و نقل و مصرف داخلی است.

هندوانه کریمسون سوئیت آوالون

رقم آوالون، زودرس با تیپ گرد یکدست در سایز و شکل و ماندگاری بالا و محصول شرکت اینفینیتی سیدز آمریکاست. رشد بوته‌ نسبتا قوی و وزن میوه به 10 تا 13 کیلوگرم می‌رسد. رنگ پوست، سبز تیره با نوارهای روشن و گوشت میوه به رنگ  قرمز خوشرنگ و دارای بافت سفت است. ضخامت پوست بالاست و به بیماری آنتراکنوز و پژمردگی فوزاریومی مقاوم است.

باتوجه به زودرسی بالای این رقم جهت برداشت میوه باکیفیت از این رقم توصیه می شود در مراحل اولیه کشت با کارشناسان مزرعه دانش مشورت نمایید.

بذر هندوانه بلوکی (نیم بیضی)

از انواع هندوانه معروف فرم بلوکی میتوان به ارقام رودخان، آستاراخان (آستراخان)، 8040 و پریمیوم اشاره نمود که در ادامه به شرح مختصری از هریک میپردازیم.

هندوانه کریمسون سوئیت رودخان

رقمی هیبرید، میان‌رس و با عملکرد بالا از تولیدات شرکت اماسیدز هلند است. میوه دارای پوستی ضخیم با خطوط سبز براق، گوشت سفت و ترد با عطر و طعم عالی است. میوه های رقم رودخان در شکل و سایز یکنواخت هستند. وزن میوه 12 تا 14 کیلوگرم دارند. سازگار به شرایط محیطی مختلف و دارای گوشت میوه ترد، عطر و طعم عالی و سایز و شکل یکنواخت است.

هندوانه چارلستون گری 8040

رقمی هیبرید، زودرس و از تولیدات شرکت سینجنتا سوئیس و مناسب شرایط آب و هوایی سرد است. تیپ میوه بلوکی، پوست میوه به رنگ سبز روشن، گوشت آن سفت، شیرین، قرمز رنگ و با وزن 8 تا 10 کیلوگرم است. رقم 8040 دارای مقاومت نسبی به آنتراکنوز و پژمردگی فوزاریومی است.

هندوانه آستاراخان

این رقم در شرایط سرد قابلیت تشکیل میوه دارد. همانند رقم رودخان، گوشت میوه سفت و پوسته‌ آن ضخیم با بازارپسندی بالا و مناسب صادرات ست. مقاومت رقم آستاراخان به سرما و تنش‌های محیطی بالاست و برای کشت خارج از فصل مناسب است.

هندوانه پریمیوم

پریمیوم رقمی نسبتا زودرس و هیبرید از انواع چارلستون گری از تولیدات شرکت سوپر استار سیدز آمریکا است. بوته های این رقم قوی و با پوشش شاخ و برگ مناسب است. وزن میوه حدود 10 تا 12 کیلوگرم  با تیپ بلوکی است. رنگ پوست میوه سبز روشن با نقوش سبز تیره نازک و گوشت آن به رنگ قرمز خوشرنگ است. بافت میوه رقم پریمیوم فاقد رگه‌های فیبری، دارای بافت سفت و طعم بسیار شیرین است. مناسب صادرات است زیرا بالا بودن ضخامت پوست، امکان حمل و نقل این رقم به نقاط دور را فراهم می نماید. نسبت به ترک خوردگی پوست و بیماری پژمردگی فوزاریومی مقاومت نسبی دارد

نتیجه گیری

در مطالب بالا به معرفی ارقام مختلف هندوانه، نمونه های خارجی و ایرانی آن پرداختیم. اما میدانید که انواع بذر هندوانه، روش های کاشت مخصوص به خود دارند. با اینحال، شما به عنوان کشاورز، نیازی نیست که در خصوص انواع هندوانه ایرانی و انواع هندوانه صادراتی اطلاع داشته باشید و بایستی تنها به نمونه های خاصی که قصد کشت آن ها را دارید بپردازید.

راهکار ساده برای کسب اطلاعات درمورد این بذر ها این است که با مزرعه دانش همراه شوید. ما بیش از 50 سال است که با ارائه انواع بذر هندوانه، شرایط را برای کشت این میوه فراهم کرده ایم. شما هم اکنون میتوانید ارقام مختلف هندوانه را با شرایط مناسب کشت، در وب سایت ما مشاهده و بذر هندوانه مورد نظر خود را خریداری کنید.