نیاز های تغذیه ای پیاز
همانطور که میدانید، یکی از کشت های بسیار مهم، پیاز بوده. این گیاه که امروزه به یکی از پایه های اصلی در برنامه تغذیه ای و سبد خوراکی مردم قرار گرفته، باید در زمان مناسب کشت و به صورت اصولی داشت و برداشت شود. از این رو در ادامه این مطلب هدف را بر این امر قرار داده ایم تا با معرفی و بررسی اصلی ترین نیاز های این گیاه در زمان تغذیه پیاز اطلاعات کافی را در اختیار کشاورزان قرار دهیم. پیاز (با نام علمی Allium cepa L، عضوی از خانواده Liliaceae) یک گیاه علفی است که احتمالاً منشا آن مناطق کوهستانی آسیای مرکزی بوده. تولید جهانی پیاز نزدیک به 85 میلیون تن از مساحتی حدود 4/4 میلیون هکتار می باشد. رشد بهینه پیاز در آب و هوای معتدل، بدون تغییرات دمای شدید و بدون بارندگی بیش از حد، صورت میگیرد.
میانگین دمای مطلوب روزانه برای رشد پیاز بین 15 تا 20 درجه سانتی گراد متغیر خواهد بود. در شرایط عادی، پیاز دو فاز رشدی دارد بطوریکه گفته میشود پیاز در فاز اول رشد، غده تشکیل و در فاز دوم گل می دهد. تولید غده با طول روز تنظیم می شود. طول روز مورد نیاز بسته به نوع رقم پیاز بین 11 تا 16 ساعت متغیر است. برای فاز رشد اولیه، هوای خنک و آب کافی برای استقرار صحیح بوته مفید خواهد بود، در حالی که در طول دوره رسیدن، آب و هوای گرم و خشک باعث عملکرد بالا با کیفیت خوب می شود.
کشت پیاز در بسیاری از خاک ها امکان پذیر است اما خاک های با بافت متوسط ترجیح داده می شوند. pH بهینه در محدوده 6 تا 7 است. به طورکلی میزان کود مورد نیاز برای رشد پیاز، معمولاً 60 تا 100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، 25 تا 45 کیلوگرم در هکتار فسفر و 45 تا 80 کیلوگرم در هکتار پتاسیم است. در این مقاله سعی داریم نکاتی پیرامون تغذیه پیاز برای شما شرح دهیم.
عناصر مهم در تغذیه پیاز
به دلیل سیستم ریشه ای کم عمق پیاز، لازم است برای دسترسی کافی ریشه به عناصر غذایی، مدیریت دقیق آب و عناصر غذایی صورت بگیرد. عناصر غذایی مثل فسفر، پتاسیم و فلزات که تقریبا بی‌حرکت هستند، به راحتی در دسترس ریشه‌ها قرار نمیگیرند. در حالی که عناصر غذایی متحرک مانند نیتروژن، تمایل دارند از ناحیه ریشه‌ها شسته شده و به لایه های زیرین خاک حرکت کنند. تحقیقات نشان می دهد که بیشترین جذب عناصر غذایی در شروع فاز تولید غده و طی توسعه آن صورت میگیرد. مدیریت مصرف عناصر غذایی و کوددهی در کشت و تغذیه پیاز، نه تنها عملکرد را افزایش می دهد، بلکه کارایی مصرف کود را نیز بهبود می بخشد و آسیب های زیست محیطی را نیز کاهش می دهد.
نیتروژن مورد نیاز پیاز
برای تولید پیاز به روش نشاءکاری به 140-170 کیلوگرم نیتروژن در هکتار نیاز است. میزان مصرف نیتروژن به نوع خاک، بارندگی، آبیاری، جمعیت گیاه، روش و زمان مصرف آن بستگی دارد. معمولاً توصیه می شود قبل از کشت پیاز، 25 تا 30 درصد از کل نیتروژن توصیه شده را در بستر کشت قرار دهید. کمبود نیتروژن در دسترس ریشه، رشد پیاز را به شدت سرکوب می کند. از سوی دیگر، اعتقاد بر این است که نیتروژن بیش از حد باعث تولید گیاهان آبدار می شود که بیشتر در معرض آسیب ناشی از آفات و بیماری ها و تنش سرمازدگی بوده و تمایل به تولید ساقه گل دارند. همچنین استفاده بیش از حد از نیتروژن در اواخر فصل رشد، بلوغ را به تاخیر می اندازد و باعث دوقلو شدن غده پیاز می شود. توصیه می شود که مصرف نیتروژن حداقل 4 هفته قبل از برداشت متوقف شود.
فسفر مورد نیاز پیاز
باتوجه به اینکه فسفر برای رشد ریشه ضروری است، پیاز در مرحله استقرار غده به آن نیاز دارد. سرعت جذب فسفر در طول چرخه رشد، کم و بیش ثابت است. از آنجایی که فسفر در خاک غیر متحرک بوده و در مراحل رشد و بلوغ پیاز می تواند از برگ های پیر به غده منتقل شود، می توان بیشتر فسفر را قبل از کاشت و تا مرحله رشد غده برای تغذیه پیاز قرار داد. در خاک هایی که غلظت فسفر کم تا متوسط است، پیاز برای جذب به قارچ های میکوریزا وابسته است. قارچ های میکوریزا نیز جذب روی و سایر عناصر غذایی را در خاک های آهکی با pH بالا، بهبود می بخشند. قارچ‌های میکوریزا معمولاً به طور طبیعی در خاک زمین های کشاورزی فراوان هستند، به جز زمانی که محصولات غیرمیزبان (مانند چغندر قند یا کلزا) کشت میشود یا میزان فسفر خاک بالا باشد.
پتاسیم مورد نیاز پیاز
پتاسیم نقش مهمی در روابط آبی گیاه، تشکیل دیواره سلولی و واکنش های متابولیسمی دارد. توصیه می شود 30 تا 50 درصد از کل پتاسیم توصیه شده برای پیاز را قبل از کاشت و در بستر کشت و باقیمانده را در مرحله رشد غده استفاده نمائید. استفاده از پتاسیم در مرحله رشد پیاز باعث افزایش اندازه و کیفیت غده می شود. کمبود پتاسیم باعث می شود که گیاهان در برابر تنش سرمایی مستعد آسیب دیدن شوند. در صورت مشاهده علائم کمبود پتاسیم میتوان از کودهای پتاس بالا مثل کود 5.10.40 نوتری تک استفاده نمود. این کود حاوی درصد بالایی از عنصر پتاسیم و عناصر ماکرو و میکرو مورد نیاز برای رشد گیاه مانند نیتروژن، فسفر، منیزیم، منگنز، آهن، روی، مس، مولیبدن و بُر است.
منیزیم مورد نیاز پیاز
در صورت کم بودن سطح منیزیم در نتایج آزمون خاک، 30 کیلوگرم در هکتار کود حاوی منیزیم را قبل از کاشت و در بستر کشت پیاز بکار ببرید (البته این توصیه عمومی است و میزان دقیق تمامی عناصر مورد استفاده بایستی براساس آزمون خاک مشخص شود). کمبود عنصر منگنز در طول فصل رشد، تنش گرمایی و آفتاب سوختگی را در گیاه تشدید میکند. چنانچه علائم کمبود منیزیم در طول کشت پیاز مشاهده شود میتوان از کود آمینو کلات منیزیم نوتری تک استفاده کرد. از جمله مزایای این کود این است که بدلیل داشتن کلات گلایسین، قابلیت تحرک بالایی درون گیاه دارد. به همین دلیل جذب و انتقال منگنز در گیاه را تسریع کرده و میزان فتوسنتز و راندمان آن در گیاهان را افزایش می دهد. میزان مصرف آمینوکلات منگنز به صورت محلول‌پاشی به میزان 2 تا 3 لیتر در هزار لیتر آب می¬باشد.
گوگرد مورد نیاز پیاز
استفاده از گوگرد در بستر کشت و تغذیه پیاز در روش کشت مستقیم و کشت نشاء توصیه می شود. برخی از کشاورزها گوگرد را به طور کامل از برنامه غذایی حذف میکنند، اما این عمل صحیح نیست. بهتر است نیمی از گوگرد مورد نیاز را در زمان کاشت بذر یا نشاء و نیمی دیگر را قبل از مرحله رشد غده به کار ببرید. توجه داشته باشید که میزان مصرف نباید از 45 تا 70 کیلوگرم در هکتار تجاوز کند.
بور مورد نیاز پیاز
بور در کشت مستقیم بذر یا نشاء در مزرعه مورد نیاز است. در اغلب مناطق ایران، خاکها مشکل مسمومیت بور دارند. چنانچه آزمایش خاک سطح بور را پایین تشخیص دهد، میزان یک کیلوگرم در هکتار بور را در بستر کشت، قبل از کاشت بذر یا نشاء اضافه کنید. توجه داشته باشید که از مقدار توصیه شده تجاوز نکنید زیرا بور می تواند برای پیاز سمی باشد.
روی مورد نیاز پیاز
اگر سطوح روی در آزمایش خاک کم باشد، می توان 6 کیلوگرم روی در هکتار را در بستر کشت استفاده کرد. مقادیر بیش از حد روی می تواند سمی باشد، بنابراین فقط در صورت نیاز ازآن استفاده کنید. اگر علائم کمبود روی را در طول فصل رشد گیاه مشاهده نمودید میتوانید از کود آمینو کلات روی نوتری تک که حاوی کلات روی، آمینو اسید آزاد و ماده آلی بوده و روی مورد نیاز گیاه را سریعا تامین میکن استفاده نمائید. بکارگیری این ترکیب باعث بهبود گل‌دهی، کاهش ریزش گل و میوه، بهبود پنجه‌زنی در گیاهان زراعی و افزایش تحمل در برابر تنش‌های محیطی و بیماری‌ها میشود.
اختلالات تغذیه پیاز
- نیتروژن: کمبود این عنصر منجر به رشد گیاهان با برگهای سبز کم رنگ تا زرد می شود که بتدریج از نوک برگ حالت سوختگی ایجاد میشود (البته سوختگی نوک برگ پیاز دلایل دیگیری مثل حمله عوامل بیماریزا نیز دارد). همچنین اندازه غده ها کوچکتر از حد معمول شده و دچار بلوغ زودرس میشوند. بکارگیری نیتروژن اضافی نیز باعث رشد سریع گیاه و تاخیر در بلوغ می شود. با کاربرد بیش از حد نیتروژن، غده ها نرم‌تر شده و در برابر پوسیدگی‌های انباری حساس‌تر میشوند.
- فسفر: کمبود این عنصر باعث کند شدن رشد، تاخیر در بلوغ و افزایش درصد تولید پیازهای گردن کلفت در هنگام برداشت می شود. برگها به رنگ سبز مات در می‌آیند و پژمردگی از نوک برگها شروع میشود که با حالت زردی ناشی از کمبود نیتروژن و پتاسیم متفاوت است.
- پتاسیم: کمبود پتاسیم باعث میشود که ساقه و برگ در ابتدا سبز تیره‌تر شده و نوک برگهای مسن‌تر، به خصوص در سطح بالایی برگ، شروع به پژمرده شدن میکند. در نهایت برگها می‌ریزند. همچنین کمبود پتاسیم، کلروزی مشابه آنچه ناشی از کمبود نیتروژن است نیز ایجاد میکند.
تاثیر کمبود پتاسیم در پیاز
- منیزیم: کمبود منیزیم باعث کندی رشد گیاه می شود و برگ های پیرتر به طور یکنواخت زرد می شوند.
- روی: کمبود این عنصر باعث توقف رشد گیاه با پیچ خوردگی قابل توجه و کلروز بین رگبرگی در برگها می شود. پیاز به کمبود روی بسیار حساس است.
- مولیبدن: کمبود مولیبدن منجر به کمرنگ شدن برگ و مرگ گیاهچه می شود. در طول رشد گیاه، سلولهای نوک برگها حالتی بین بافت سالم و نکروزه به خود میگیرند.
- منگنز: کمبود این عنصر باعث رشد آهسته و تاخیر در بلوغ میشود. برگ های مسن تر دچار کلروز بین رگبرگی می شوند که به سوختگی نوک پیشروی می کند و ممکن است پیچ خورده و در نهایت نکروز شوند. یکی دیگر از دلایل کمبود منگنز، کلفت شدن گردن پیاز است.
- بور: کمبود بور باعث اختلال در رشد و توقف رشد گیاه می شود. برگ ها شکننده می شوند و ممکن است از رنگ سبز خاکستری به سبز آبی تبدیل شوند. ساقه و برگ های جوان ممکن است به رنگ سبز با لکه های زرد درآیند در حالی که در برگ های مسن تر، نوک برگ و نواحی فرورفته حالت کلروتیک مانند پیدا میکند. در نهایت روی برگها خطوط زرد عرضی که به ترک تبدیل می شوند، دیده میشود.
تاثیر کمبود بور در پیاز
عکس فوق نشان دهنده بوته پیاز در شرایط کمبود بور (سمت راست) و شرایط تامین روی مورد نیاز (سمت چپ) می باشد.
دریافت برنامه تغذیه پیاز و مشاوره گیاه شناسی از مزرعه دانش
در مقاله فوق به شرح عناصر غذایی مورد نیاز برای کشت پیاز پرداختیم. رشد بهینه پیاز نیاز به دریافت کودهای مخصوص در هر مرحله دارد. شما میتوانید برای دریافت مشاوره رایگان و برنامه تغذیه ای درمورد کشت انواع محصولات زراعی و باغی در مناطق مختلف با کارشناسان مجموعه مزرعه دانش در ارتباط باشید. مشاوران مزرعه دانش در طول فصل رشد، به صورت گام به گام همراهتان خواهند بود. همچنین طیف وسیعی از نهاده های کشاورزی اعم از کود، سم، بذر و ادوات در سبد کالای مزرعه دانش موجود است و شما میتوانید کالای مورد نظرتان را از طریق فروشگاه آنلاین مزرعه دانش خریداری نمائید.
