همه چیز درباره فرمولاسیون آفت کش ها و سموم
مواد شیمیایی آفت کش به صورت خام یا فرموله نشده، معمولا برای کنترل آفت مناسب نیستند. این مواد شیمیایی غلیظ و ترکییات فعال ممکن است در آب بخوبی حل نشوند، یا از نظر شیمیایی پایدار نباشند و همچنین ممکن است که انبارداری یا نقل و انتقال آنها راحت نباشد.
به دلایل ذکرشده سازندگان سموم کشاورزی موادی مانند خاک رس و حلال ها را به منظور افزایش تاثیر، ایمنی، کاربرد ساده تر و انبارداری یا ماندگاری بالاتر را به مواد شیمیایی خام اضافه می کنند. این مواد اضافه شونده، فعالیت آفت کشی ندارند و به عنوان حامل به ماده موثره اضافه می شوند.
سازندگان درصد این مواد داخلی در فرمولاسیون با عنوان “دیگر ترکیبات” بر روی لیبل سموم درج می کنند. به ترکیب مواد شیمیایی فعال و ترکییات داخلی سموم، فرمولاسیون سم گفته می شود.
آفت کش‌ها معمولا از ترکیب چند ماده شیمیایی تشکیل شده‌اند. و برای پیشگیری یا از بین بردن حشرات، قارچ‌ها، علف‌های هرز، نماتدها، جوندگان و هر نوع آفت دیگری مصرف می‌شوند. به آخرین مرحله آماده سازی آفت کش در کارخانه فرمولاسیون می‌گویند.
آفت کش‌های شیمیایی خام که فرموله نشده‌اند برای کنترل آفات مناسب نیستند. در فرآیند فرموله کردن آفت کش، باید مقدار کمی از ماده موثر (Active Ingredient) در سطح زیادی از مواد بی اثر پراکنده شود. این فرآیند باعث بهبود اثربخشی، نفوذ، پایداری، ایمنی و … در سموم کشاورزی می‌شود. به ترکیب ماده موثر و مواد بی اثر، فرمولاسیون آفت کش می‌گویند. هر فرمولاسیون آفت کش شامل:
- ماده فعال یا ماده موثره، (که هدف آن کنترل آفت است)
- حامل‌ها مانند حلال آلی، مواد معدنی، خاک رس،
- سورفکتانت‌ها،
- تثبیت کننده‌ها، رنگ‌ها، بهبود دهنده‌ها است.
میزان ماده موثر و نوع فرمولاسیون بر روی برچسب آفت کش‌ها نوشته می‌شود. درصد در فرمولاسیون به صورت وزن ماده موثره در وزن یا حجم محصول بیان می‌شود. برای مثال قارچ کش تیلت (مایع) با فرمولاسیون EC 25% حاوی 25 گرم ماده موثر در 100 میلی‌لیتر است. و حشره کش استامی پراید (پودری) با فرمولاسیون SP 20% حاوی 20 گرم ماده موثر در 100 گرم می‌باشد.
انواع فرمولاسیون آفت کش‌ها و سموم شیمیایی
فرمولاسیون به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- مایع: محلول، امولسیون
- خشک: پودری، گرانول، قرص،…
مایع غلیظ امولسیون شونده (EC)
امولسیون یک محلول غلیظ روغنی، حاوی ماده مؤثر آفت کش است که برای استفاده آن را با آب رقیق می‌کنند. مایع حاصل از این فرمولاسیون شفاف است و پس از ترکیب با آب بصورت ذرات روغنی حاوی ماده مؤثر و معلق در آب در می‌آید. در بین انواع فرمولاسیون‌های سموم مایع، EC بیشترین کاربرد را دارد و با انواع سمپاش‌ها نیز سازگار است. برخی از مواد فعـال کـه در EC قابلیت فرمولاسیون ندارند در پودرهای وتابل فرموله می‌شوند.
امولسیون روغن در آب (EW)
ماده فعال در این فرمولاسیون در آب نامحلول است به همین دلیل به شکل امولسیون در آب فرموله می‌شود. به لحاظ زیست محیطی و سم شناسی، فرمولاسیون EW مورد قبول‌تر از EC است.
مایعات محلول (SL)
حل شدن یک ماده در مایع را محلول می‌گویند. محلول‌ها اغلب شفاف هستند. در فرمولاسیون آفت کش، SL برخی از مواد فعال تا بالاترین غلظت بعنوان کنسانتره در حلال مایع (پایه آبی یا پایه روغنی) حل می‌شوند. ماده فعال انحلال پذیری خوبی در حلال دارد و زمانی که با یک ماده حامل مخلوط شود به شکل محلول غیر قابل ته نشین در می‌آید.
فرمولاسیون گرد و غبار (D)
گرد یا پودر قدیمی‌ترین نوع فرمولاسیون آفت کش است. یک نمونه از این فرمولاسیون گل گوگرد است. فرمولاسیون گرد و غبار دارای درصد کمی ماده فعال است. این فرمولاسیون از ذرات بسیار ریز، خشک و خنثی ایجاد شده است و حامل آن شامل پودر تالک، خاک رس، خاکستر آتشفشان یا پوسته حبوبات پودر شده است. فرمولاسیون گرد و غبار همیشه به صورت خشک استفاده می‌شود و در حشره‌کش‌ها و قارچ‌کش‌‌ها کاربرد زیادی دارد.
پودر با قابلیت تر شوندگی یا پودر وتابل (WP)
پودرهای وتابل دارای فرمولاسیون ذرات خشک و ریز هستند. پودر وتابل در اصل گردی است حاوی ماده موثر که با ماده خیس کننده همراه است. پودر وتابل حاوی 95% ماده فعال با وزن 50% یا بیشتر است.
این نوع آفت کش‌ها با آب مخلوط و اسپری می‌شوند. ماده فعال در آب نامحلول است و با استفاده از ترکیباتی مانند خاک رس و به کمک امولسیفایرها در آب تعلیق می‌شود. محلول نیاز به همزنی مداوم دارد. برای اختلاط این نوع آفت کش از همزن‌های مکانیکی استفاده می‌شود.
پودرهای محلول(SP / WSP)
در فرمولاسیون آفت کش، ماده موثره به صورت پودر بسیار نرم با کمی ماده خیس کننده همراه است. این پودر به آسانی در آب حل می‌شود. محلول حاصل از ترکیب این نوع آفت کش با آب، به آسانی ته نشین نمی‌شود. پودرهای محلول در آب شبیه پودرهای وتابل هستند با این تفاوت که در ترکیب با آب به شکل محلول واقعی در می‌آیند و نیاز به هم زدن مداوم ندارد.
گرانول یا پودر قابل انتشار (WDG / DF)
این فرمولاسیون آفت کش، بسیار شبیه به SP است با این تفاوت که بصورت گرانول‌هایی با قابلیت اندازه گیری فرموله شده است. سموم با فرمولاسیون WDG باید با آب ترکیب شوند و نیاز به هم زدن مداوم دارند.
گرانول (G)
فرمولاسیون آفت کش، گرانول شبیه به فرمولاسیون گرد و غبار است. با این تفاوت که ذرات، سنگین‌تر و بزرگ‌تر هستند. گرانوله کردن به معنی به شکل دانه درآوردن است. در گرانول‌ها، دانه‌ها تقریبا هم اندازه هستند و در حـدود 0.1 تا 50 میلیمتر می‌باشند.
در فرمولاسیون گرانول، مقدار ماده فعال نسبتا پایین است و حدود ۱ تا ۱۵ درصد وزن را تشکیل می‌دهد. بیـشترین کاربرد گرانول ها برای استعمال مواد شیمیایی در خاک، کنترل علف‌های هرز، نماتدها، حشرات خاک زی و یا جذب گیاه از طریق ریشه است.
پلت (P)
فرمولاسیون آفت کش، پلت شبیه به گرانول‌ها است. با این تفاوت که همه ذرات از نظر وزن و شکل مشابه هستند.
سوسپانسیون غلیظ (SC/F/L)
این فرمولاسیون آفت کش، ترکیبی از مایع امولسیون شونده (EC) و پودر وتابل (WP) است. و زمانی کاربرد دارد که ماده فعال جامد باشد و در آب یا روغن قابل حل نباشد. در اینصورت ماده فعال را به خاک رس یا پودرهای بسیار ریز دیگر آغشته می‌کنند و این پودر را در مقدار بسیار کمی از مایع ترکیب می‌کنند. ترکیب به دست آمده یک مایع کاملا غلیظ است. آفت کش‌های با این فرمولاسیون باید با سمپاش‌های دارای همزن استفاده شوند تا رسوب نکنند.
حجم بسیار کم (ULV)
فرمولاسیون آفت کش بسیار کم حجم هستند و ممکن است حاوی 100 درصد ماده فعال باشند. بسیاری از این سم ها با آب یا روغن مخلوط می‌شوند. این نوع فرمولاسیون مختص برنامه کاربردي در کشاورزي، جنگل داري، و کنترل آفات هستند.
نکات خرید فرمولاسیون سموم کشاورزی
- توجه به تجهیزات مناسب هر فرمولاسیون برای سمپاشی
- شرایط محیط سمپاشی بایستی متناسب با فرمولاسیون باشد
- آیا فرمولاسیون انتخاب شده میتواند به هدف مدنظر برسد و به اندازه کافی در نقطه مدنظر بماند تا اینکه آفت مد نظر را کنترل نماید؟
- میزان آسیب و مضرات فرمولاسیون در محیط چقدر می باشد؟
- آیا میتوان فرمولاسیونی با خطرات کمتر انتخاب کرد که به همان اندازه موثر باشد؟
[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]
