قارچکش ها چیستند؟
قارچ ها یکی از عوامل تهدیدکننده برای سلامت گیاه و درختان میوه محسوب میشوند که نسبت به آفات دیگر، همهگیری بیشتر و گستردهتری دارند. قارچ ها توسط باد و آب پراکنده می شوند و از طریق حرکت خاک آلوده، حیوانات، کارگران، ماشین آلات، ابزار، نهال و سایر مواد گیاهی پخش می شوند. این عامل بیماری زا از طریق دهانه های طبیعی گیاه مانند روزنه ها و همچنین از طریق زخم های ناشی از هرس، برداشت، تگرگ، حشرات، سایر بیماری ها و آسیب های مکانیکی، وارد گیاهان می شوند. در ادامه به همه چیز درباره ارتیواتاپ و سموم مشابه میپردازیم.
همواره دغدغه کشاورزان، مبارزه با این دست از بیماری های بوده است. انواع مختلف قارچ کش ها به همین منظور استفاده می شوند. قارچکش نوع خاصی از سموم دفع آفات است که بیماری قارچی را با مهار یا کشتن قارچها کنترل میکند. قارچکش ها انواع مختلفی دارند. قارچکش های پیشگیری کننده، از ورود قارچ به گیاه جلوگیری می کنند. این قارچکش ها باید مستقیماً با گیاه تماس داشته باشد و مجدداً روی بافت های گیاهی جدید استفاده شود یا در صورت شسته شدن گیاه، سمپاشی تکرار شود.
قارچکش های درمان کننده پس از عفونت، قارچ را تحت تأثیر قرار می دهند. این بدان معنی است که آنها می توانند بیماری را پس از شروع عفونت یا پس از مشاهده اولین علائم متوقف کنند. قارچکش ها به طرق مختلف عمل می کنند، اما بیشتر آنها به غشای سلولی قارچ آسیب می رسانند یا در تولید انرژی، در سلول های قارچی اختلال ایجاد می کنند. برخلاف داروهای انسانی، اکثر قارچکشها باید قبل از بروز بیماری یا در ظهور اولین علائم بیماری استفاده شوند.
استفاده از قارچکشها نمیتواند علائم موجود را حتی در صورت از بین بردن بیماری بهبود دهد زیرا رشد گیاهان با حیوانات متفاوت است. ترکیبات قارچکش عموماً از رشد آلودگی جدید ناشی از بیماری محافظت میکنند. فرمول قارچکشها از یک ماده فعال به همراه مواد خنثی تشکیل شده است که باعث بهبود عملکرد محصول میشوند. نحوه مصرف قارچکش ها به این صورت است که بر روی بذرها یا مستقیماً روی محصولات استفاده می شوند.
بذرهای که با این سموم تیمار می شوند در برابر پاتوژن های موجود در خاک مقاوم هستند. در حالت کلی می توان گفت قارچکش ها از پتانسیل عملکرد محافظت می کنند و پس از اینکه عفونت اعمال شود، در بازیابی عملکرد از دست رفته چندان موفق نخواهند بود. بنابراین شناخت انواع قوی ترین سم قارچکش و بهترین زمان استفاده از آن، به کشاورزان و باغداران کمک میکند تا از سلامت گیاهان خود در برابر بیماری های قارچی، حفاظت نمایند.
چرا باید قارچکش استفاده کنیم؟
بیماری ها اتفاق شایعی در گیاهان هستند که غالباً تأثیر اقتصادی قابلتوجهی بر عملکرد و کیفیت دارند، بنابراین مدیریت بیماریها یکی از مؤلفههای اصلی تولید، برای بیشتر محصولات کشاورزی است. قارچکش ها روشی موثر برای از بین بردن قارچ هایی هستند که به محصولات زراعی آسیب میرسانند، بدون اینکه روی سلامت و کیفیت محصولات تأثیر بگذارند. قارچها عموماً میوهها، سبزیجات، پیازهای داخل انبار و دانههای انبار شده را فاسد و غیرقابل مصرف میکنند. درختان میوه بیمار نیز ممکن است به خاطر نقصان تعداد برگهایشان در اثر بیماری، محصول کمتری بدهند.
زیرا برگها که برای عمل فتوسنتز یک عامل ضروری به حساب میآیند توسط بیماریها تحت تأثیر قرار میگیرند. قارچ ها همچنین میتوانند قسمت خوراکی گیاه را تحت تاثیر قرار دهند و به دلیل بد فرم کردن شکل میوه، بر روی بازار پسندی میوه تأثیر منفی بگذارند. بنابراین سه دلیل اصلی برای استفاده از قارچکشها وجود دارد: کنترل بیماری در حین استقرار و توسعه محصول، افزایش تولید محصول و کاهش آسیب و بهبود طول دوره انبارداری و کیفیت محصول برداشت شده.
مزیت دیگر استفاده از ترکیبات قارچکش این است که توان دفاعی گیاه را در مقابل قارچ بیمارگر افزایش میدهند. اینکه بیماری به چه میزان آسیب وارد کند، بستگی به حساسیت گیاه، سن گیاه و شرایط محیطی دارد. اصولاً برخی از گیاهان در مقایسه با دیگر گیاهان حساس تر به بیماری هستند و زودتر به آن دچار میشوند، از طرفی شرایط گیاه نیز در میزان شیوع بیماری موثر است. بدین معنی که هر چه گیاه قویتر و از وضعیت رویشی بهتری برخوردار باشد سرعت گسترش بیماری نیز آهسته تر است. اما هر مقدار گیاه ضعیفتر باشد، بیماری سریعتر آن را از پای در میآورد. وجود شرایط مساعد محیطی بخصوص از نظر دما و رطوبت نیز به پیشرفت بیماری کمک میکند.
بنابراین قارچکشها غالباً بخش مهم مهار بیماری هستند زیرا بسیاری از بیماریها را بهطور رضایت بخشی کنترل میکنند، اقدامات زراعی اغلب کنترل کافی روی بیماری ندارند و ارقام زراعی مقاوم بسیاری از بیماریها یا در بازار موجود نیستند یا قابلپذیرش نیستند و همچنین برخی از محصولات با ارزش بالا، تحمل بسیار کمی در مقابل علائم بیماری دارند. به همین منظور جهت کنترل مؤثر بسیاری از بیماریها، برای محافظت از رشد جدید و جایگزینی قارچکش از بین رفته گیاه توسط تجزیه شیمیایی، تخریب اشعه ماوراءبنفش و همچنین فرسایش در اثر باد و آب، به چندین بار استفاده از قارچکش ها نیاز است.
همه چیز درباره ارتیواتاپ
ارتیواتاپ (Ortiva Top) تولید شرکت سینجنتا سوئیس، یک سم قارچکش سیستمیک مایع است که از ۲۰۰ گرم آزوکسی استروبین و ۱۲۵ گرم دیفنوکونازول تشکیل شده است. این ترکیب جهت پیشگیری و درمان استفاده می شود و به جلوگیری از تکثیر اسپور بیماری های قارچی مانند سفیدک پودری (سفیدک حقیقی)، آلترناریا (لکه موجی) و ریزوکتونیا (شانکر ساقه یا مرگ گیاهچه) در کشت های گوجه فرنگی، خیار، سیب زمینی و سایر انواع سبزی و صیفی و همچنین باغ های انگور و چغندرقند کمک می کند.
از دیگر مصارف سم قارچکش ارتیواتاپ تاثیر آن روی قارچ های گروه آسکومیست ها، بازیدیو میست ها، فایکومیست و قارچ های ناقص است که باعث بیماری های مختلفی در گیاهان می شوند. ارتیواتاپ از بهترین انتخاب ها برای مدیریت مقاومت بیماری های قارچی می باشد. ترکیب دو قارچکش با اثرات هم افزایی و عملکرد تماسی و سیستمیک، باعث افزایش تاثیرگذاری این سم می شود. آزوکسی استروبین موجود در این سم، یک قارچکش نفوذی و سیستمیک است که زنجیره انتقال الکترون را بین سیتوکروم b و c تحت تاثیر قرار داده و تنفس سلولی را متوقف می کند. آزوکسی استروبین همچنین موجب اثر افزایش سبزینگی (Greening) در مزارع شده و بازدهی محصولات کشاورزی را افزایش می دهد.
دیفنوکونازول نیز از سنتز ارگسترول در غشا سلولی قارچ ها جلوگیری کرده و باعث از بین رفتن قارچ های بیماریزا می شود. ترکیب دو ماده موثره با مواد همراه ویژه، در کنار عملکرد تماسی و سیستمیکی این محصول، این امکان را می دهد که پس از سمپاشی، برگ های تازه روییده و سطح زیرین برگ ها از آلودگی به قارچ مصون بمانند. این قارچکش در هر زمان از دوره کاشت برای کنترل پیشگیرانه و درمان سفیدک پودری، لکه برگی ها و سایر بیماریها در محصولات جالیزی مناسب میباشد.
دوره کارنس ارتیواتاپ بسیار کوتاه است که یکی از ویژگیهای مثبت این محصول محسوب میشود. به طور کلی دوره کارنس قارچکش ارتیواتاپ برای محصولات جاليزی مانند گوجه فرنگی، خيار، خربزه و هندوانه ۳ روز و برای انگور و هلو ۱۴ روز می باشد. رعایت این مدت زمان برای محصولات خوراکی مانند سبزی و صیفی و درختان میوه که به صورت تازه مصرف میشود، اهمیت بالایی دارد. بهترین زمان برای مصرف قارچکش ارتیواتاپ، زمانی است که اولین علائم بیماری را در برگهای گیاه مشاهده میکنید.
بنابراین بهتر است آن را قبل از بروز بیماری و رشد قارچها یا به محض مشاهده اولین علائم بیماری در گیاه مصرف کنید. همانطور که زمان استفاده از سم قارچکش ارتیواتاپ در از بین بردن قارچها اهمیت دارد، میزان و نحوه مصرف آن نیز بسیار مهم است. میزان مصرف قارچکش ارتیواتاپ جهت کنترل بیماری سفیدک پودری جالیز در فضای باز ۱ لیتر در هکتار و برای کشت در گلخانه ۷۵۰ سیسی در هزار لیتر آب می باشد.
یکی از ویژگیهای سم قارچکش ارتیواتاپ سینجنتا قابلیت اختلاط آن است، اما توصیه میشود قبل از مصرف، تست اختلاط انجام و ترکیب در سطح کوچکی مورد استفاده قرار گیرد. توجه به این نکته ضروری است که ارتیواتاپ بر روی برخی ارقـام سـیب ایجاد گیاه سـوزی می نماید. به همین دلیل مصرف آن بر روی سیب توصیه نمی شود.
سموم مشابه ارتیواتاپ
قارچکش های متنوعی جهت مهار بیماری سفیدک پودری جالیز معرفی و ثبت شده است. جهت پیشگیری از بروز مقاومت، استفاده از قارچکش هایی با نحوه تاثیر متفاوت ضرورت دارد. علاوه بر قارچکش ارتیواتاپ، از قارچکش ها و ترکیبات شیمیایی زیر میتوان برای پیشگیری، کنترل و درمان بیماری قارچی سفیدک پودری استفاده کرد.
- سیدلی تاپ: سیدلی تاپ قارچکشی سیستمیک با دامنه اثر وسیع و با خواص پیشگیری و معالجه کنندگی است که انواع سفیدک های پودری در تمامی مراحل رشد گیاه را کنترل می کند و به دلیل فرمولاسیون خاص هیچ گونه تاثیری بر طعم و رنگ میوه ها ندارد. این قارچکش با میزان مصرف 1 لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب و دوره کارنس 3 روز در خیار گلخانه ای به ثبت رسیده است.
- میراویس دو: میـراویس دو قارچکشی ترکیبی با تکنولوژی آدپیدین از شرکت سینجنتا است، که جهت کنترل طیف وسیعی از قارچ های بیمارگر در گیاهان مختلف معرفی شده است. میـراویس دو متخصص کنترل انواع بیماری های لکه برگی به ویژه سفیدک سطحی است. این قارچکش با میزان مصرف 700 سی سی در ۱۰۰۰ لیتر آب و دوره کارنس 7 روز در انگور به ثبت رسیده است.
- توپاس (پنکونازول): توپاس قارچکشی با خاصیت سیستمیک، با اثر حفاظتی و معالجه ای است که علیه سفیدک سطحی درختان میوه دانه دار، انگور، سبزیجات و گیاهان زینتی مصرف میگردد. توپاس از طریق برگ جذب شده و به صورت آکروپتال به سایر نقاط گیاه جابجا میشود. این قارچکش با میزان مصرف 5/12 سی سی در 100 لیتر آب و دوره کارنس 14 روز در انگور به ثبت رسیده است.
- تیوویت جت: تیوویت جت قارچکشی است تماسی_حفاظتی و غیر سیستمیک که حاوی 80 درصد گوگرد است. تیوویت جت با داشتن اثر تدخینی و با تاثیر مستقیم ذرات ریز گوگرد میکرونیزه شده، بیماری سفیدک سطحی را کنترل و در کاهش جمعیت کنه ها نیز موثر است. این قارچکش با میزان مصرف 300 گرم در 100 لیتر آب و دوره کارنس 1 روز جهت کنترل سفیدک سطحی خیار و انگور به ثبت رسیده است.
- استروبی (کرزوکسیم متیل): استروبی قارچکشی با اثر حفاظتی، معالج و ریشه کن کننده است که جهت کنترل بیماری لکه سیاه سیب و سفیدک پودری کدوییان به کار میرود. این قارچکش با میزان مصرف 200 گرم در 1000 لیتر آب و دوره کارنس 4 روز برای صیفی و جالیز و 35 روز برای درختان میوه به ثبت رسیده است.
- بلکیوت: بلکیوت قارچکشی است حفاظتی از گروه گوانیدین ها که به دلیل داشتن نحوه اثر متفاوت با سایر قارچکش ها، احتمال بروز مقاومت را کاهش می دهد. بلکیوت جهت کنترل بیماری های مختلف از جمله سفیدک های سطحی، آنتراکنوز، آلترناریا و پوسیدگی خاکستری در میزبان های مختلف کاربرد دارد. این قارچکش با میزان مصرف 500 تا 750 گرم در هکتار و دوره کارنس 3 روز به ثبت رسیده است.
- تریدیمورف (کالکسین): تریدیمورف اولین قارچکش سیستمیک است که در سطح تجاری برای کنترل سفیدک پودری به کار برده شد. این قارچکش توسط برگ ها و ریشه جذب شده و به همراه شیره نباتی به سایر نقاط گیاه منتقل می شود. تریدیمورف بسیاری از بیماری ها به ویژه سفیدک سطحی را کنترل می کند و بهتر است قبل از شیوع بیماری استفاده شود. این قارچکش با میزان مصرف 750 سی سی در هکتار و دوره کارنس 14 تا 34 روز به ثبت رسیده است.
- تری فلوکسی استروبین (فلینت): فلینت قارچکشی مزواستمیک با طیف وسیع، دارای خاصیت حفاظتی و درمانی است که جهت کنترل سفیدک پودری جالیز و لکه سیاه سیب استفاده می شود. اثر مزواستمیک این قارچکش باعث پخش مجدد در سطح برگ و عبور از روزنه های برگ می باشد. این قارچ کش با میزان مصرف 200 گرم در هکتار و دوره کارنس 1 روز برای صیفی جات و 7 روز برای سیب به ثبت رسیده است.
- دومارک: دومارک قارچکش سیستمیک با طیف کاربرد وسیع، دارای اثر حفاظتی، معالج و ریشه کن کننده است که برای کنترلسفیدک پودری جالیز و سیب به کار میرود. ماده موثره این قارچکش تتراکونازول است و به خصوص برای درمان سفیدک پودری سیب درختی، که یکی از مشکلات اساسی و مهم تولید این محصول است، مورد استفاده قرار می گیرد. این قارچ کش با میزان مصرف نیم لیتر در هکتار و دوره کارنس 3 روز به ثبت رسیده است.
- کولیس: کولیس قارچکش ترکیبی و سیستمیک با خاصیت پیشگیری و درمان است که برای کنترل سفیدک سطحی در هلو و شلیل به کار می رود. این ترکیب به محض سمپاشی به سرعت وارد برگ های گیاه شده و قارچهای مضر داخل گیاه را از بین میبرد. این قارچکش با میزان مصرف نیم لیتر در هزار لیتر آب و دوره کارنس 7 روز به ثبت رسیده است.