13 بیماری رایج فلفل دلمه ای

رایج ترین بیماری های فلفل دلمه

بذر فلفل دلمه ای و میوه آن، یکی از محبوب‌ترین گیاهان درختچه‌ای در زمین های زراعی و گلخانه‌ها است. اما همچون سایر گیاهان، این محصول نیز با برخی از بیماری‌ها و مشکلات مواجه می‌شود. در ادامه به معرفی آفات و بیماریهای فلفل دلمه و روش مبارزه با آنها می پردازیم.

فلفل دلمه ای با نام انگلیسی Bell pepper و نام علمی Capsicum annuum یکی از اعضای خانواده Solanaceae است. این خانواده را در زبان فارسی با اسامی خانواده سیب‌زمینیان و بادنجانیان میشناسند.

فلفل دلمه گیاهی یکساله با ساقه‌های ایستاده و محکم می باشد. این محصول از نظر کشت دارای انواع فضای باز و گلخانه‌اي هستند. ارقام فضای باز معمولاً تا ارتفاع یک متری و ارقام گلخانه تا ارتفاع 3 الی 4 متری قابلیت رشد دارند. این گیاه انشعابات ساقه‌اي زیادي را تولید کرده و هر کدام از آن‌ها به غنچه‌هاي گل ختم می‌شوند.

این محصول به رنگهای مختلفی وجود دارد. عمده واریته ها به رنگ های سبز، زرد، قرمز و نارنجی است. اما رنگهای سیاه، بنفش،سفید و سبز روشن نیز دیده می شود.

فلفل دلمه‌ای یکی از ارزشمندترین سبزیجات است که در سلامتی انسان نقش مهمی دارد. فلفل سرشار از  ویتامین های A، B، B₆، C، پروتئین، کلسیم، منیزیم، بتاکاروتن و آنتی اکسیدان و .. است. این میوه را بصورت تازه خوری، فرآوری، در پخت و پز و همچنین به صورت خشک به عنوان ادویه استفاده می‌کنند.

در زیر به برخی از بیماری‌ها و آفات شایع فلفل دلمه اشاره شده است:

1. بوته میری
2. پژمردگی ورتیسیلیومی
3. بیماری بلایت یا سوختگی فیتوفتورایی
4. سفیدک پودری
5. سفیدک داخلی
6. لکه برگی
7. لکه موجی یا آنتراکنوز
8. پوسیدگی گلگاه فلفل دلمه
9. کپک خاکستری

بیماری بوته میری فلفل دلمه damping-off

از سری بیماری های فلفل دلمه، بوته میری در فلفل دلمه یکی از بیماری های فلفل دلمه شایع می باشد که شناخت و مبارزه به موقع آن اهمیت بالایی دارد. در صورتی که تشخیص و درمان به موقع انجام نشود، گیاه ظرف مدت 10 روز الی 2 هفته از پا در می آید. عامل این بیماری قارچهای خاکزی است، بنابراین به ساقه، طوقه و ریشه حمله می کند. عوامل این بیماری قارچهای فوزاریوم (Fusarium sp.)، پیتیوم (Pithiums pp.) و رایزوکتونیا (Rhizoctonia solani) و … می باشند.

علائم بیماری شامل موارد زیر می شود

• عدم سبزینگی بذر
• عدم رشد و مرگ گیاهچه
• قهوه ای شدن ساقه، طوقه و ریشه
• لهیدگی یا خشکیدگی ساقه در محل طوقه و نزدیک به خاک
• ایجاد لکه های قهوه ای و آبسوخته روی ساقه
• علائم روی برگها در ابتدا به صورت لکه های قهوه ای رنگ گرد یا بدون شکل خاص ظاهر می شود. به مرور لکه ها گسترش یافته و سبب خشکیدگی کل برگ می شوند.
• در ابتدای بیماری روی میوه ها لکه های تیره رنگ تشکیل می شود؛ سپس به حالت لهیده درآمده و بعد از گذشت 4 الی 5 روز میوه کاملاً چروکیده شده و سر بوته باقی می ماند.
• در صورت پیشروی بیماری و عدم درمان، بوته کاملاً خشک می شود. گاهی این بیماری به صورت سبز خشک شدن بوته نمایان می شود.

روش های پیشگیری و درمان

• استفاده از بذر با اصالت و نشاء سالم
• تناوب زراعی
• تقویت گیاه با کودهای مورد نیاز
• آبیاری منظم
• استفاده از سیستم آبیاری نواری
• تنظیم دما در کشت گلخانه ای
• استفاده از سموم قارچ کش به منظور پیشگیری از بیماری
• استفاده از سیستم کشت جوی و پشته

سموم موثر جهت پیشگیری و درمان بوته میری

متالاکسیل، متالاکسیل مانکوزب، کاربندازیم، ایپردیون کاربندازیم (رورال)، تیوفانات متیل، توپسین اِم، ترکیب الیت و اسکادران، پریویکور انرژی، اینشورپرفورم، پروفایلر و …

پژمردگی ورتیسیلیومی فلفل دلمه Verticillium Wilt

از دیگر بیماری های فلفل دلمه،عامل بیماری: گونه های مختلفی از قارچ ورتیسیلیوم می توانند عامل این بیماری باشند. Verticillium dahliae، Verticillium alboatrum و Verticillium spp.

علائم بیماری شامل:

• پژمردگی بوته
• پژمردگی در این بیماری معمولاً به صورت یک طرفه اتفاق می افتد. به این شکل که یک رف بوته سالم و شاداب باقی می ماند.
• تغییر رنگ بافت آوندی به رنگ سیاه یا قهوه ای
• بوته های آلوده معمولاً کوتاه تر بوده و رشد نرمال ندارند
• کلروتیک شدن بوته ها
• علائم روی برگهای گیاه به صورت نکروزه های V شکل در لبه برگ نشان داده می شود.
• میوه های آلوده کوچک مانده و تغییر رنگ می دهند
• گاهی علائم بیماری در گیاهچه ها بروز نمی کند.
• این بیماری میتواند منجر به پژمردگی ناگهای و مرگ بوته شود.
• در صورت پیشرفت بیماری کل بافت های آوندی در ریشه، ساقه و شاخه های جانبی قهوه ای رنگ می شوند.

روش های پیشگیری و درمان پژمردگی ورتیسیلیومی

• استفاده از بذر فلفل دلمه ای سالم و واریته مقاوم
• کشت نشاء سالم
• جلوگیری از زخم و آسیب بوته ها
• کنترل دما در کشت گلخانه ای
• اصلاح بافت خاک ؛ چرا که این بیماری در خاکهای سنگین رسی گسترش بیشتری دارد.
• ضد عفونی و آفتاب دهی خاک
• تناوب زراعی با گیاهان غیر میزبان
• استفاده از سموم موثر مانند: پریویکور انرژی، پروفایلر، الیت، ریوال دو، بلتانول و …

بیماری بلایت یا سوختگی فیتوفتورایی Phytophthora Blight

از سری بیماری های فلفل دلمه، فیتوفتورایی است که علائم بیماری شامل:

آلودگی از تخریب بافت آوندی ریشه آغاز می شود اما میتواند تمامی قسمتهای گیاه را آلوده کند. این بیماری در تمام مراحل رشد گیاه ظهور می کند. هنگامی که گیاهچه ها آلوده شوند، بعد از گذشت چند روز پژمرده و سپس می میرند. بوته های مسن نیز در صورت تشدید بیماری از بین می روند.

• تغییر رنگ آوندها به رنگ قهوه ای
• پوسیدگی بافت ریشه و جدا شدن آسان بافت پوسته خارجی
• پژمردگی و مرگ سریع گیاه
• ایجاد لکه روی طوقه که در ابتدا آبسوخته و کرم رنگ و در شرایط پیشرفت بیماری قهوه ای رنگ می شود.
• علائم اولیه روی برگها به صورت روشن شدن رگبرگها و برگچه های جوان و به دنبال آن خمیدگی برگهای مسن به سمت پایین است
• گاهی در ناحیه طوقه گیاه بیمار گال هایی ایجاد می شود که ریشه های نا به جا تولید می کنند.
• زرد شدن برگهای پایینی
• نکروز شدن حاشیه برگهای باقیمانده

روش های پیشگیری و درمان بلایت

• استفاده از واریته های مقوم گوجه فرنگی
• استفاده از بذر و نشاء سالم
• ضدعفونی بذر فلفل دلمه ای با قارچکش های موثر
• تناوب زراعی با گیااهان غیر میزبان
• ضدعفونی خاک با استفاده از آفتاب دهی یا سموم موثر
• بیماری در خاک های اسیدی پیشروی بیشتری دارد، بنابراین باید اسیدیته خاک را تنظیم کرد. می توان به این منظور از آهک استفاده کنید.
• استفاده از سموم موثر مانند: بلتانول، اینشورپرفورم، پروپاموکارب، ایپردیون کاربندازیم، یونیفرم، متالاکسیل مانکوزب و …

بیماری سفیدک پودری فلفل دلمه

از سری بیماری های فلفل دلمه، بیماری سفیدک پودری (Powdery Mildew) یکی از بیماری‌های معمول و شایع فلفل دلمه است. این بیماری اغلب توسط قارچ‌ Leveillula Taurica ایجاد می‌شود و قادر است گیاهان دیگری همچون سیب زمینی، بادنجان و گوجه فرنگی نیز آلوده کند. سفیدک پودری را با اسامی سفیدک حقیقی و سفیدک سطحی نیز بیان می کنند.

علائم بیماری سفیدک پودری در فلفل دلمه شامل موارد زیر می‌شود:

• علائم بیماری روی ساقه ها، برگها و میوه ها مشاهده می شود.
• علائم ابتدا در سطح پایینی برگ مشاهده می شود.
• پودر سفید روی برگها: گاهی روی برگهای گیاه به صورت کلی با یک لایه پودر سفید پوشیده می‌شود. اما در فلفل دلمه در اغلب موارد قارچ به صورت پودر سفید رنگ دیده نمی شود. علائم بیشتر به شکل کلروز در سطح رویی برگ و لکه های نکروزه در سطح زیرین برگها قابل مشاهده است.
• برگها ممکن است به دلیل اختناق نواحی کروی به زردی بپیوندند (کلروز) و در نهایت خشک (نکروز) شوند.
• لوله شدن برگها نیز دیده می شود
• گیاهان ممکن است در رشد و توسعه‌ی طبیعی‌شان تأخیر داشته باشند.
• چوب پنبه ای شدن بافت ساقه و میوه

روشهای کنترل و مبارزه:

• برای مدیریت و کنترل بیماری سفیدک پودری در فلفل دلمه، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
• استفاده از عوامل طبیعی: مانند گوگرد میتواند در کنترل بیماری بسیار تاثیرگذار باشد.
• استفاده از واریته های مقاوم یا متحمل به بیماری
• مدیریت مناسب آبیاری: جلوگیری از رطوبت زیاد در محیط، تهویه مناسب و آبیاری در ساعات صبح، می‌تواند به کنترل بیماری کمک کند.
• حذف علفهای هرز زمین: علفهای هرز میزبان اولیه قارچ عامل سفیدک پودری هستند.
• استفاده از ترکیبات حاوی فسفیت قبل از شیوع بیماری
• استفاده از سموم موثر مانند: ارتیواتاپ، سیدلی تاپ، دومارک، میراویس دو، توپاس و …

بیماری سفیدک داخلی در فلفل دلمه

از سری بیماری های فلفل دلمه، سفیدک داخلی با اسامی مختلفی شناخته می شود. در منابع مختلف این بیماری با نام های سفیدک کرکی یا سفیدک دروغی نیز بیان می کنند. این بیماری با نام آتشک نیز شناخته می شود.

عامل بیماری سفیدک دروغی فلفل دلمه قارچی است به نام Pernospora tabacina

علائم بیماری شامل:

• ایجاد لکه های متعدد زرد رنگ در دو سطح برگ
• به وجود آمدن پودرهای خاکستری رنگ در پشت برگ که گاهی متمایل به ارغوانی می شود
• در شرایط پیشروی بیماری، روی برگها لکه های نکروز بزرگ تشکیل شده و در نهایت کاملاً خشکیده می شوند
• کوتوله شدن بوته و کاهش فاصله میانگره ها
• کاهش عملکرد محصول
• ایجاد لکه های آبسوخته با حاشیه روشن روی میوه ها

راهکارهای پیشگیری و درمان:

• رعایت فاصله مناسب در کشت
• تنظیم آبیاری و استفاده از سیستم آبیاری نواری
• تنظیم رطوبت و ایجاد تهویه
• حذف علفهای هرز
• رعایت تناوب زراعی با گیاهان غیرمیزبان
• هرس درست و به موقع در ارقام گلخانه ای
• استفاده از سموم مؤثر مانند: اکسی کلرور مس، الیت، آلیادو، کابریودو، کاریال استار، ریوال دو، اسکادران و …

بیماری لکه برگی فلفل دلمه (Bacterial Leaf Spot)

عامل لکه برگی در فلفل دلمه نوعی باکتری است. این بیماری در آب و هوای گرم، بارانی و مرطوب گسترش بیشتری دارد. بیماری لکه برگی توسط تماس فیزیکی و خاک آلوده منتقل می شود.

عامل این بیماری بذرزاد است. بنابراین از طریق بذور آلوده نیز به راحتی انتشار میابد. این باکتری قادر است در بقایای گیاهی و علفهای هرز نیز زنده بماند.

عامل بیماری لکه برگی باکتری با نام علمی Xanthomonas campestris   و Xanthomonas vesicatoria  ابتدا در سطح زیرین برگ نمایان می شود.

علائم بیماری شامل:

• لکه های سبز مایل به زرد و آبسوخته در سطح زیرین برگ
• با گسترش بیماری تبدیل به لکه های تیره با مرکز خاکستری رنگ می شوند.
• گاهی هاله‌ای روشن در اطراف لکه ها تشکیل می شود.
• لبه برگهای آلوده به حالت سوختگی در می آیند.
• بعد از مدتی وسط لکه ها نکروز شده و ریزش می کنند. که در نتیجه آن برگها شکل غربالی به خود می گیرند. به همین دلیل به این بیماری لکه غربالی نیز گفته می شود.
• روی میوه ها در ابتدا سبز و فرورفته بوده، سپس به صورت زمخت و برجسته نمایان می شود.
• در کل علائم روی میوه ها نسبت به برگها بزرگتر و زگیل مانند می باشد.

روشهای کنترل و مبارزه:

• استفاده از بذور و نشاء سالم و عاری از بیماری
• کنترل رطوبت
• استفاده از کودهای فسفیت پتاسیم
• تناوب زراعی با گیاهان غیر میزبان
• استفاده از آبیاری قطره ای
• سمپاشی با سموم مؤثر مانند بردوفیکس، رد شیلد، آکروبات ام زد و …

بیماری لکه موجی یا آنتراکنوز (Anthracnose)

از دیگر بیماری های فلفل دلمه، بیماری آنتراکنوز به طیف وسیعی از محصولات کشاورزی بخصوص فلفل دلمه خسارت میزند. علائم بیماری بیشتر روی میوه های کامل رسیده نمایان می شود. اما در صورت پیشروی بیماری لکه هایی که توسط بیمارگر ایجاد می شود، روی ساقه وبرگ نیز قابل مشاهده هستند.

باد و باران در انتشار این بیماری نقش اساسی دارد.

عامل بیماری آنتراکنوز: گونه های مختلف قارچ Colletotrichum است. (Colletotrichum capsici, C. gloeosporioides, C. coccodes, C. acutatum)

علائم بیماری

• در ابتدای بیماری تشکیل لکه های آبسوخته و و گرد روی میوه که به تدریج قهوه ای رنگ می شوند.
• لکه ها در ابتدا گرد و کوچک هستند که به تدریج به هم پیوسته و سطح بیشتری را در بر می گیرند.
• لکه ها در مناطق مرطوب گاهی به شکل دوایر متحدالمرکز دیده می شوند.
• تشکیل ریسه (ساختارهای رشته ای) خاکستری یا صورتی رنگ در محل آلودگی

روشهای کنترل و مبارزه

• استفاده از ارقام مقاوم
• رعایت تناوب زراعی
• کنترل رطوبت مزرعه و گلخانه
• کاشت بذور و نشاء های عاری از بیماری
• جمع آوری بقایای گیاهی آلوده
• شخم عمیق بعد از برداشت
• سمپاشی با سموم مؤثر بخصوص سموم مسی و تکرار آن با دوز مناسب

بیماری کپک خاکستری

از رایج ترین بیماری های فلفل دلمه، کپک خاکستری یکی از انواع قارچ های بیماریزای ساپروفیت یا مرده خوار است که در شرایط رطوبت بالا رشد زیادی دارد. عامل این بیماری در گوجه فرنگی  Botrytis Cinerea می باشد. این قارچ قابلیت رشد روی تمامی قسمتهای گیاه را دارد. بهترین دما جهت ایجاد بیماری 15 تا 20 درجه سانتی گراد است.

علائم بیماری

• در ابتدا علائم روی شاخه لکه های کرد تا بیضی آبسوخته مشاهده می شود
• در روند پیشروی بیماری لکه ها به صورت بیضی شکل پخش شده و یک بند ساقه را در بر می گیرد
• به مرور لکه ها بافت مرده یا نکروز شده و به رنگ کرم تغییر رنگ می دهد
• در قسمتهای آلوده گیاه به مرور بافت کرکی کرم تا خاکستری رنگ دیده می شود
• آلودگی میوه ها بیشتر در قسمت گلگاه دیده می شود

روشهای کنترل و مبارزه

• کنترل رطوبت مزرعه و گلخانه
• رعایت بهداشت زراعی
• عدم استفاده از آبیاری بارانی
• تنظیم تاریخ کشت (قارچ جهت رشد و تکثیر به دمای 18 تا 22 درجه و رطوبت نیاز دارد)
• تقویت گیاه و جلوگیری از وارد شدن هر گونه تنش به آن
• استفاده از سموم موثر مانند بلکیوت، سیگنوم، لونا، مانکوزب و…

عارضه پوسیدگی گلگاه فلفل دلمه

از دیگر بیماری های فلفل دلمه، پوسیدگی گلگاه در میوه گوجه فرنگی با وجود خسارت بالایی که وارد میکند؛ قارچ، باکتری و ویروس نیست. در واقع عارضه ای فیزیولوزیکی بوده که در اثر کمبود کلسیم به وجود می آید.

علائم بیماری

• ایجاد فرورفتگی در انتهای میوه که به رنگ تیره هستند
• لکه ها به صورت تیره و گرد بوده که با پیشروی بیماری نرم می شوند
• لکه ها مکان مناسبی برای حمله و رشد قارچهای پارازیت و ساپروفیت هستند؛ بنابراین کل میوه پوسیده می شود.

روشهای کنترل و مبارزه

• تنظیم کوددهی
• عدم مصرف زیاد کودهای ازته
• تنظیم آبیاری و پیشگیری از ایجاد تنش آبیاری
• استفاده به موقع از کودهای کلسیم (بهتر است در ابتدای کشت به صورت مصرف خاکی و در زمان تشکیل میوه به صورت محلول پاشی استفاده شود.)

توجه به نظافت، استفاده از نهال‌های سالم، تهویه مناسب و کنترل منظم گیاهان می‌تواند به پیشگیری از آفات و بیماری‌ها در فلفل دلمه کمک کند. همچنین، در صورت ظهور علائم بیماری، بهتر است اقدامات مربوط به کنترل آفات و بیماری‌ها را به ‌سرعت انجام داده تا از گسترش آنها جلوگیری شود.