راهنمای کاشت ملون (خربزه و طالبی)

کاشت تجاری ملون و نکات مهم کشت

ملون (Melon) نام لاتین انواع خربزه و طالبی است که متعلق به گروه گیاه شناسی Cucumis melo هستند. گمان می رود منشاء ملون در ایران، هند و مناطق مجاور باشد. با اینحال برخی از منابع، منشاء آن را آفریقا و نواحی آسیای غربی ذکر میکنند. مطابق آمار ارائه شده در سال 2020 کشورهای برتر تولید کننده ملون به ترتیب چین، ترکیه، هند و ایران هستند.

در این مقاله سعی داریم تا اطلاعاتی راجع به روش تجاری کاشت ملون به شما ارائه دهیم. معمولا بذر ملون های زودرس برای کشت تجاری و صادرات محبوبیت ویژه ای دارند. بنابراین توجه به نوع رقم ملون و مشخصات آن علاوه بر مدیریت صحیح مزرعه بسیار حائز اهمیت است.

دمای مناسب کاشت ملون

دمای مورد نیازبرای رشد بهینه ملون 25 تا 35 درجه سانتی گراد (77 تا 95 درجه فارنهایت) ذکر میشود. این گیاه حساس به سرما است و دمای پایین می تواند باعث ناهنجاری در رشد بوته و گل و تولید میوه ضعیف شود. سرمازدگی میتواند منجر به توخالی شدن گوشت میوه شود.

دمای کمتر از 15 درجه سانتی گراد منجر به مهار جوانه زنی بذرملون می شود. برای برداشت زود هنگام ملون، علاوه بر استفاده از ارقام زودرس، دریافت نور آفتاب به اندازه کافی و وجود خاک شنی با زهکشی مناسب حائز اهمیت است.

خاک مناسب کاشت ملون

ملون در خاک های با زهکشی خوب، شنی یا سیلتی-لومی بهتر رشد می کند، اما به طورکلی به انواع مختلفی از خاک ها سازگاری دارند. شخم زدن زمین زراعی با هدف بهبود وضعیت زهکشی خاک، حدود 3 ماه قبل از کاشت نشاء باید انجام گیرد. استفاده از کوددامی کاملا پوسیده از یک هفته قبل از کاشت نشاء، توصیه میشود.

بکارگیری کود شیمیایی کامل (NPK) به همراه عناصر ریز مغذی نیز معمولا حدود 2-3 هفته پس از کاشت نشاء آغاز و تا رسیدن میوه به اندازه مطلوب ادامه دارد. کودهای کلسیم و نیترات پتاسیم در طی مراحل رشدی گیاه خصوصا در مرحله گلدهی منجر به تسهیل گرده افشانی و افزایش کمیت و کیفیت محصول میگردد.

ملون به طیف وسیعی از pH خاک متحمل است، اما خاک با pH بین 6 تا 8/6 را ترجیح می دهد. بنابراین برای کشت تجاری ملون ضروری است که ابتدا آزمون خاک انجام شود. سپس بر اساس نتایج آزمون، اگر pH خاک کمتر از 8/5 باشد، باید آهک زدایی شود تا PH آن به 6 یا بیشتر افزایش یابد. بر اساس نتایج آزمایش خاک OSU، مقادیر توصیه شده فسفر (P₂O₅) و پتاسیم (K₂O) در جدول زیر آورده شده است:

جدول فوق بیانگر این است که براساس نتایج بدست آمده از آزمون خاک، چه مقدار از عناصر فسفر و پتاسیم بایستی به خاک اضافه شود.

نکات کاشت ملون

در کاشت تجاری ملون، تهیه نشاء از بذرهای هیبرید در گلخانه های حفاظت شده صورت میگیرد. بسته به رقم مورد استفاده و منطقه مورد کشت، تراکم بوته در هر هکتار 12000 تا 18000 در نظر گرفته میشود. استفاده از پلاستیک سیاه در مزرعه برای کنترل علف های هرز توصیه میشود. همچنین استفاده از آبیاری قطره ای روشی رایج می باشد. پس از آماده شدن نشاء ها، در موقعیت های مشخصی از پلاستیک های نصب شده سوراخ ایجاد کرده و اقدام به کاشت آنها می نمایند.

معمولا توصیه میشود برای کاهش توسعه آفات و بیماریها، به تناوب زراعی توجه نمائید. به طوریکه بهتر است در زمین هایی که ملون، هندوانه، کدو یا خیار یا در سه سال گذشته رشد کرده اند، مجددا ملون کاشت نکنید. در مزارع کاشت ملون، نماتدها می توانند مشکل ساز باشند. کشاورزان بایستی از تناوب زراعی با گونه های گیاهی غیر میزبان مانند غلات برای کاهش جمعیت نماتد استفاده نمایند.

نحوه کاشت ملون در باغچه و گلدان

برای کاشت ملون در محیط های کوچک، درصورتیکه خاک دارای زهکشی مناسب نباشد میتوانید از بسترهای خاک آماده free-standing استفاده نمائید. امکان نصب لوله های آبیاری قطره ای نیز در این بسترها وجود دارد.

تصویر فوق مربوط به بسترهای خاکی آماده و مستقل از خاک باغچه یا مزرعه است که برای کنترل بهتر شرایط رشدی گیاه استفاده میشود.

میتوان ملون را در سطل یا گلدانهای بزرگ و یا حتی کیسه های پلاستیکی نیز کاشت. با توجه به اینکه رشد بوته ملون به صورت رونده است، برای رشد بهینه بایستی از یک داربست یا هر ساختار مشابهی که بتواند بوته  را پشتیبانی کند، استفاده نمود. بستری که بذر ملون در آن کاشته میشود بایستی ترکیبی از خاک باغچه، شن و مقداری خاک برگ باشد تا گیاه بتواند رشد بهینه ای داشته باشد.

تصویر فوق مربوط به کاشت ملون در گلدان پلاستیکی بزرگ می باشد.

توجه داشته باشید که ملون به نور زیاد آفتاب و شرایط دمایی فصل گرم نیاز دارد. بنابراین پس از رفع خطر سرمازدگی، بذرها را مستقیما در عمق 2 سانتی متری خاک (2-3 بذر در هر سوراخ) بکارید. برای کاشت در باغچه یا بسترهای بزرگ، فاصله بذور کاشته شده از یکدیگر را 50 سانتی متر در نظر بگیرد. برای کاشت درگلدان نیز لازم است 2-3 بذر ملون در هر گلدان بکارید.

در این مرحله اقدام به آبیاری نمائید. فواصل آبیاری ملون نیز باید منظم باشد و از آبیاری غرقابی بپرهیزید. در صورت زیاد بودن رطوبت خاک کیفیت میوه خوب نخواهد شد. پس از جوانه زنی و رسیدن بوته به مرحله 4 برگی، اقدام به حذف گیاهان ضعیف نمائید. در هر گلدان فقط یک بوته سالم و قوی نگه دارید. در مرحله ای که بوته ها حدود 6برگ دارند باید به آنها کود بدهید و اینکار را هر دو هفته یکبار تکرار نمائید.

برای جلوگیری از اتلاف رطوبت و مواد غذایی خاک حتما اقدام به حذف علف های هرز نمائید. در صورت مشاهده حمله آفات به گیاه لازم است از آفتکش نیز استفاده نمائید. در مرحله ای که رنگ میوه زرد شده و گوشت آن حالت اسفنجی پیدا کند، با فواصل زمانی هر دو تا سه روز یکبار میتوان برداشت را انجام داد.

تصویر فوق مربوط به کاشت ملون در کیسه های پلاستیکی می باشد.

ملون های زودرس کدامند؟

به طور کلی بذر‌های ملون با قرارگیری در بستر مناسب و شرایط آب ‌وهوایی ایده‌آل بعد از حدود 70 تا 100 روز بسته به زودرس یا دیررس بودن رقم به بلوغ کامل رسیده و قابل‌برداشت خواهد بود. این دوره برای ارقام زودرس حدود 70 تا 80 روز می باشد. برای کاشت تجاری ملون، ارقام زودرس محبوبیت بیشتری دارند.

ملون گالیا بشرا

ملون بشرا رقمی هیبرید بسیار زودرس و محصول شرکت سینجنتا سوئیس است. به دلیل عملکرد بالا، عطر و طعم عالی، توربندی مناسب، رنگ جذاب گوشت و پوست میوه در بین کشاورزان دارای محبوبیت است. بوته‌ ی این رقم قوی به همراه پوشش برگی مناسب است که منجر به جلوگیری از آفتاب‌سوختگی میوه در مناطق گرم می‌شود. حفره میانی در ملون بشرا کوچک، پوست آن نسبتا ضخیم است که امکان حمل و نقل سالم محصول و صادرات آن را فراهم می نماید.

ملون گالیا والر

ملون والر رقمی هیبرید محصول شرکت نانهمز هلند می‌باشد. این محصول با تیپ گالیا، توربندی خوب و ماندگاری بالا و مناسب فضای باز و گلخانه است. میوه دارای عملکرد بالا (2-4 میوه در بوته) و حفره میانی کوچک است. داشتن بوته قوی همراه با رشد رویشی عالی از دیگر مزایای این رقم است. میوه این محصول گرد است و مقاومت بالایی به حمل و نقل دارد و مناسب صادرات است. قابلیت پرکردن و رساندن سریع میوه‌ها را دارد. مقاومت خوبی به شرایط نامساعد و بیماری‌های قارچی دارد.

خربزه گالیا تمپو کلوز

ملون تمپو رقمی هیبرید، زودرس و  محصول شرکت کلوز فرانسه می‌باشد. رشد بوته قوی و رشد رویشی بالا و حفره میانی کوچک از دیگر ویژگی‌های این رقم است. رقم تمپو مقاومت نسبتا خوبی به بیماریهای سفیدک پودری و فوزاریوم دارد. میوه گرد و وزن آن 1.5 تا 2 کیلوگرم است. پوست میوه زرد کمرنگ با زره‌بندی عالی بوده و رنگ گوشت آن سبز است.

ملون گالیا سیتیرکس

ملون سیتیرکس رقم زودرس تولید شرکت کلوز فرانسه است. این محصول با تیپ گالیا، پوست زردرنگ و مشبک با خطوط زبر است. هر بوته دارای2-3 عدد میوه است و دارای توربندی بسیار خوب و مناسب جهت کشت در فضای باز می‌باشد. گوشت میوه سبز رنگ و جذاب و شکل میوه گرد و بسیار همشکل با بوته قوی به همراه پوشش برگی مناسب روی میوه می‌باشد. این محصول نسبت به حمل و نقل مقاوم و مناسب جهت صادرات است.

 ملون گالیا آریانا

ملون آریانا محصول شرکت نیکرسون هلند است. تیپ میوه گالیا و حفره میانی کوچک با عملکرد و ماندگاری بالا و توربندی عالی است. وزن متوسط میوه 2 کیلوگرم با بوته‌ای قوی همراه با رشد رویشی بسیار عالی می‌باشد. محصول مقاوم به حمل و نقل و مناسب برای صادرات است.

 ملون شاه پسند

ملون شاه پسند زودرس و بسیار پرطرفدار است. میوه ها معمولا کوچک با فرم گرد می باشند. رنگ پوست آنها زرد با خطوط سبز روشن و توربندی ضعیف است. محصول دارای بافت نرم و طعم بسیار شیرین با حفره نسبتا بزرگ می باشد. عطر و طعم دلپذیر این ملون در بین ایرانیان از محبوبیت خاصی برخوردار است. نمونه هایی از بذرهای تجاری ملون شاهپسند، ارقام دلشاد (دلگشا) و شاهین هستند.

 ملون ثمین

رقم ملون ثمین محصول شرکت گلسم گرگان است. این محصول زودرس و دارای گوشت میوه سبز و شیرین می باشد. همچنین مناسب برای کشت های بهاره و پیش بهاره بوده و تعداد میوه در هر بوته 3-5 عدد است.

ملون گرمک

رقم ملون گرمک نسبتا زودرس با عملکرد بالا محصول شرکت ثمین بذر ایران (گلسم گرگان) است. بوته های این رقم قوی با پوشش برگی مناسب  است. میوه های متوسط تا درشت با وزن 3-4 کیلوگرم هستند. داشتن توربندی زیبا و بازار پسند، گوشت کرم رنگ با طعم و عطر مناسب از دیگر ویژگی های این محصول است.

ملون جانا

ملون جانا رقمی تقریبا متوسط رس با عملکردی بالا و محصول شرکت نانهمز هلند است. بوته ای این رقم قوی و دارای رشد رویشی خوب است. تیپ میوه ایتالین با توربندی خوب و حفره میانی کوچک است. پوست میوه زرد رنگ و مشبک با خطوط صاف و دارای عطر و طعم عالی است. شکل میوه به صورت بیضی و گوشت میوه نارنجی است. وزن آن 2-3 کیلوگرم است و دارای بوته‌های قوی همراه با رشد رویشی بالا بوده و مناسب کشت در فضای باز است.

میزان برداشت ملون در هکتار

در صورت کاشت اصولی و مدیریت صحیح مزرعه، می توان 30 تا 40 تن در هکتار محصول برداشت کرد. پتانسیل رقم مورد کاشت نیز در میزان محصول برداشت شده موثر است. به طور مثال با کاشت رقم ملون داکو در شرایط بهینه میتوان 40 تن در هکتار محصول برداشت نمود. تفاوت در زمان گرده افشانی باعث میشود که همه ملون ها به طور هم زمان نرسند. بنابراین، برداشت میوه ها بیش از یک بار و اصطلاحا در چندین چین انجام میشود. ملونهای برداشت شده نیز باید در دمای پایین نگهداری شوند.

در مطالب بالا به آموزش کاشت بذر ملون در مزرعه و گلدان پرداختیم. همچنین بهترین رقم ملون زودرس مناسب کاشت تجاری را معرفی نمودیم.  برای کسب اطلاعات بیشتر درمورد ارقام ملون مناسب منطقه خود میتوانید با مزرعه دانش همراه شوید. شما هم اکنون میتوانید ارقام پرطرفدار ملون در ایران را با شرایط مناسب کاشت، در وب سایت ما مشاهده و محصول مورد نظر خود را خریداری کنید.

ویراستار: مهندس حمید غلامی