آفتاب سوختگی سیب

آفتاب سوختگی در باغات سیب

آفتاب سوختگی سیب یک آسیب جبران ناپذیر است که به میوه وارد می شود. صدمات ناشی از آفتاب سوختگی سالانه ده ها میلیون دلار برای پرورش دهندگان سیب هزینه دارد. تولیدکنندگان سیب اغلب 8 تا 12 درصد از محصولات خود را در اثر آفتاب سوختگی سیب از دست می‌دهند، مگر اینکه از ابزاری برای محافظت از میوه‌های خود در برابر آسیب آفتاب‌سوختگی استفاده کنند. در این مقاله سعی داریم تا شما را با انواع آفتاب سوختگی آشنا کنیم و راهکارهای موثری برای پیشگیری از این عارضه ارائه دهیم.

آفتاب سوختگی چگونه رخ می دهد؟

آفتاب سوختگی سیب می تواند در اثر گرما یا نور یا هر دو ایجاد شود. وقتی گرما علت آن باشد، دمای هوای محیط به اندازه دمای سطح میوه مهم نیست. هر رقم آستانه دمای سطح میوه خود را برای آفتاب سوختگی دارد. سیب ها از زمانی که قطر میوه 38 تا 40 میلی متر، یعنی به اندازه یک توپ گلف باشند، مستعد آفتاب سوختگی هستند. زیرا جرم حرارتی بسیار بالاتری (قابلیت یک ماده برای جذب و ذخیره انرژی گرمایی) نسبت به برگ دارد و قادر به دفع این گرما به اندازه برگها نیست.

سیب های آویزان شده روی درخت می توانند گرمای بیشتری نسبت به برگ های درخت خود جذب کنند. به گفته محققان، در واقع دمای میوه می تواند 20 تا 30 درجه بالاتر از دمای هوای اطراف باشد. این گرمای زیاد – و نه لزوماً خورشید مستقیم – است که می تواند باعث آفتاب سوختگی شود.

لکه های قهوه ای روی میوه سیب (که قهوه‌ای شدن ناشی از آفتاب سوختگی نامیده می‌شود) در اثر ترکیبی از اشعه ماوراء بنفش خورشید و دمای بالا ایجاد می‌شوند. لکه ها زمانی ظاهر می شوند که دمای سطح میوه به 46 تا 48 درجه سانتی گراد (115 تا 120 درجه فارنهایت) رسیده باشد. میوه در زمان نزدیک به برداشت، در حساس ترین مرحله به آفتاب سوختگی قرار دارد. اگر دمای میوه به حد بحرانی برسد (حتی برای 10 دقیقه)  سلول‌ها در میوه شروع به مردن می‌کنند و منجر به نکروز آفتاب سوختگی سیب می‌شود.

این مسئله منجر به ایجاد ضایعات سیاه یا قهوه ای تیره می شود، صرف نظر از اینکه میوه در معرض نور مستقیم خورشید قرار گرفته باشد. محققان WSU می گویند: “این نوع آفتاب سوختگی می تواند با رطوبت کم تشدید شود.”

سیب های آفتاب سوخته خوراکی هستند، اما آفتاب سوختگی باعث تغییر شیمی و طعم سیب نیز میشود. سیب های آفتاب سوخته سفت تر هستند، قند بیشتر و اسید کمتری دارند. ممکن است طعم آن‌ها کمی شیرین‌تر باشد، اما کاهش اسیدیته باعث می‌شود طعم آن‌ها از نظر مصرف کنندگان بی مزه و نامطلوب در نظر گرفته شود.

انواع آفتاب سوختگی در میوه سیب

واریته های مختلف سیب مقاومتهای متفاوتی نسبت به آفتاب سوختگی سیب از خود نشان می دهند. برخی از واریته‌ها، مانند کریپس پینک (Cripps Pink)، برای ایجاد آسیب به دمای سطح میوه بسیار بالا، چیزی در حدود 49 درجه سانتی گراد، نیاز دارند. سایر واریته‌ها آستانه پایین‌تری دارند.

به عنوان مثال، آفتاب سوختگی در کامئو (Cameo) زمانی رخ می دهد که دمای سطح میوه به 46 درجه سانتی گراد می رسد. عواملی مانند رطوبت کم و سرعت باد، همراه با تابش خورشیدی و دمای بالا نیز می توانند عوامل مهمی در ایجاد آفتاب سوختگی در سیب باشند.

محققان آفتاب سوختگی سیب را به طور دقیق مورد مطالعه قرار داده اند و براساس مطالعات چهار نوع آفتاب سوختگی وجود دارد.

آفتاب سوختگی به صورت نکروزه شدن

در این حالت آفتاب سوختگی به صورت یک لکه از سلولهای مرده یا نکروزه قهوه ای تیره یا سیاه فرو رفته در میوه ظاهر می شود. معمولاً در اثر گرمای ایجاد شده در میوه توسط نور مستقیم خورشید ایجاد می شود، زمانی که دمای سطح میوه سیب به مدت 10 دقیقه به 1±52 درجه سانتیگراد می رسد.

آفتاب سوختگی به صورت قهوه ای شدن

شایع ترین نوع آفتاب سوختگی (قهوه ای شدن) زمانی ایجاد می شود، که دمای سطح میوه به مدت 1 ساعت به 45 تا 48 درجه سانتی گراد برسد. در این حالت لکه زرد، قهوه ای یا تیره و برنزه بر روی میوه سیب ظاهر می شود. اگرچه سلول‌ها نمی‌میرند و آسیب در ابتدا سطحی به نظر می‌رسد، اما لایه‌های عمیق‌تر ممکن است آسیب بیشتری نشان دهند. آسیب رسیدن توسط اشعه ماوراء بنفش (UV-B) نیز به این نوع آفتاب سوختگی کمک می کند. پارامترهای خطر برای قهوه ای شدن آفتاب سوختگی سیب حداکثر دمای هوای روزانه و میانگین حداکثر دمای بین ساعت 11 صبح تا 5 بعد از ظهر است.

آفتاب سوختگی فتو اکسیداتیو (اکسیداتیو نوری)

این حالت می تواند در دمای بسیار پایین تر هوا (کمتر از 45 درجه سانتیگراد) در سطح میوه رخ دهد و به نظر نمی رسد به UV-B نیاز داشته باشد. آسیب اولیه در عرض 24 ساعت به صورت سفید شدن سطح پوست سیب در معرض آفتاب دیده می شود. با قرار گرفتن مداوم در معرض نور خورشید، ناحیه سفید شده قهوه ای می شود.

آفتاب سوختگی سیب، فتواکسیداتیو بیشتر با افزایش ناگهانی شدت نور مستقیم و مرئی همراه است. به طور مثال زمانی که شاخه ای به طور ناگهانی به دلیل افزایش وزن میوه ها از سایه خارج شده و در معرض دید قرار میگیرد، این عارضه رخ می دهد. از جمله عوامل دیگر ایجاد این نوع آفتاب سوختگی سیب چیدن انتخابی میوه ها، هرس تابستانی و حمل و نقل پس از برداشت است.

آفتاب سوختگی در زمان ذخیره سازی میوه

این حالت آفتاب سوختگی معمولاً پس از برداشت محصول، در چند ماه اول نگهداری در سردخانه ایجاد می شود. میوه ممکن است در هنگام برداشت کاملاً طبیعی به نظر برسد، اما در طول انبارداری، به ویژه در سمتی از میوه که در معرض آفتاب بوده است، تغییر رنگ قهوه ای ایجاد میشود.

چگونه از آفتاب سوختگی سیب جلوگیری کنیم؟

اولین راهکار این است که از انواع ارقام سیب مقاوم به گرما استفاده کنید. برای مثال ارقام Pink Lady و Sundowner تحمل بیشتری نسبت به Granny Smith و Gala دارند. علاوه بر این دو راهبرد برای پیشگیری از آفتاب سوختگی سیب وجود دارد که شامل؛ داشتن برنامه تغذیه ای مناسب برای تقویت درختان و ایجاد استحکام در میوه ها و استفاده از راهکارهای حفاظتی در باغات میشود.

برنامه تغذیه ای درختان سیب برای پیشگیری از آفتاب سوختگی

تغذیه متعادل گیاه می تواند به جلوگیری از آفتاب سوختگی سیب کمک کند. در ابتدا بایستی از حداکثر ظرفیت پوشش میوه های سیب توسط شاخ و برگ در درخت استفاده نمود. بنابراین توصیه میشود که پیش از ورود درختان سیب به مرحله باردهی و تولید میوه، با استفاده از کودهای تقویت کننده، رشد رویشی گیاه را تقویت نمائیم.

استفاده از کودهای نیتروژنی و کودهای حاوی مقادیر بالای فسفر منجر به توسعه شاخ و برگ و حفظ میوه های سیب در برابر اشعه خورشید میگردد. همچنین استفاده از کود آهن و هیومیک اسید (به همراه آبیاری) و ترکیب کودهای ریزمغذی با اسیدآمینه (به صورت محلولپاشی) در زمان خروج درخت از خواب زمستانه و اوایل رشد رویشی راهکار مناسبی است.

پس از ورود درخت به مرحله زایشی و در زمان شروع تشکیل میوه استفاده از کودهای تقویتی مثل نیترات کلسیم به همراه آبیاری برای تقویت استحکام پوست میوه موثر است. تکرار کودهای کلسیم هر 20 تا 30 روز یکبار ضروری است زیرا درخت سیب به میزان زیادی کلسیم نیاز دارد. همچنین استفاده از کودهای سیلیکات پتاسیم در مرحله ای که میوه اصطلاحا کمی از سایز فندقی بزرگتر میشود نیز میتواند در استحکام میوه موثر باشد.

پژوهش ها نشان می دهد، غلظت بالاتر پتاسیم در سیب باعث کاهش بروز آفتاب سوختگی سیب می شود. با این حال، میزان پتاسیم باید با میزان کلسیم در تعادل باشد، زیرا این دو عنصر با یکدیگر رقابت می‌کنند. زیادبود پتاسیم می‌توانند منجر به کاهش محتوای کلسیم در میوه‌ها و در نتیجه مشکلات ذخیره‌سازی و سایر اختلالات مرتبط با کمبود کلسیم شوند.

با بهبود محتوای کلسیم در پوست و پالپ، سلول‌ها کمتر در معرض آسیب و تجزیه بعدی قرار می‌گیرند و در نتیجه از آسیب ناشی از آفتاب سوختگی سیب جلوگیری می‌کنند.

استفاده از ابزارها و مواد برای حفاظت از آفتاب سوختگی

برای کاهش آفتاب آفتاب سوختگی سیب، چندین استراتژی حفاظتی وجود دارد که می توان آنها را اجرا کرد:

توری محافظ

یکی از راههای ساده جلوگیری از آفتاب سوختگی سیب ایجاد سایه توسط توری محافظ از جنس پلی اتیلن است. توری محافظ ممکن است در بالای سایبان باغ مستقر شود یا مستقیماً روی درختان سیب کشیده شود و ثابت شده است که در کاهش بروز آفتاب سوختگی سیب موثر است و همچنین مزایای دیگری مانند محافظت در برابر آسیب تگرگ، کاهش استرس باد و کاهش آسیب توسط آفات و پرندگان دارد.

همچنین می تواند رطوبت نسبی خاک را افزایش دهد اما معمولاً تأثیر کمی بر دمای هوا دارد. این توری ها انواع مختلفی دارند و میتوان شدت تابش نور را تنظیم نمود. با این حال، هزینه این توری های محافظ می تواند بسیار بالا باشد و نصب آنها می تواند سخت باشد. توری های محافظ حداقل 10 سال و سازه های نگهدارنده حداقل 40 سال دوام دارند.

خنک کننده تبخیری

به آبیاری (مه پاشی) روی سطح درخت اطلاق می شود که در دوره های مختلف انجام می شود تا میوه خیس شود و سپس خشک شود. گرمای نهان تولید شده برای تبخیر آب برای کمک به خنک شدن میوه استفاده می شود.

این استراتژی باعث کاهش دمای سطح میوه و در نتیجه حساسیت به آفتاب سوختگی سیب می شود، اما برای موثر بودن باید به درستی مدیریت شود. مشخص شده است که استفاده از خنک کننده تبخیری همچنین می تواند محتوای قند میوه را افزایش دهد و در برخی از انواع آن می تواند به بهبود رنگ پوست قرمز سیب نیز کمک کند.

توجه به این نکته مهم است که خنک کننده تبخیری سیب ها را از تابش نور (به ویژه اشعه ماوراء بنفش) محافظت نمی کند. علاوه بر این، راه اندازی این سیستم می تواند پرهزینه باشد و نیاز به نگهداری مداوم دارد.

اثربخشی آن به عواملی چون مدیریت سیستم آبیاری، حجم آبیاری و دمای آب بستگی دارد. اگر از آب مناسب استفاده نشود، در بسیاری از مواقع نمک های موجود در آب باعث سوختگی برگ درختان می شود. اثر مه پاش در کاهش دمای سطح میوه به دلیل تأثیر هوای متحرک یا باد متغیر است. اگر با آبیاری و بارندگی به دقت هماهنگ نشود، آبی که روی میوه جاری می شود، ممکن است باعث غرقابی شدن خاک شود. هدف این است که میوه ها در گرم ترین ساعات روز مرطوب نگه داشته شوند و میزان آب جاری به کف باغ به حداقل برسد.

ترکیبات ضد آفتاب

بله، ضد آفتاب برای سیب وجود دارد. پرورش دهندگان ممکن است محصولاتی را اسپری کنند که لایه نازکی از ذرات خاک رس، کربنات کلسیم یا موم مسدود کننده اشعه ماوراء بنفش را روی میوه قرار می دهند. اما این محصولات روی سیب‌ها لایه‌ای باقی میگذارند که شستن آن سخت است.

برخی از لایه های ذرات، به ویژه آنهایی که از خاک رس کائولین تشکیل شده اند، می توانند برای شستن سطح میوه در طول بسته بندی چالش برانگیز باشند و تولیدکنندگان باید قبل از استفاده شدید از این محصولات در نزدیکی برداشت با انبار خود مشورت کنند.

این استراتژی زمانی که با خنک کننده تبخیری ترکیب شود بسیار کارآمد است، زیرا کرم ضد آفتاب از میوه در برابر تشعشع محافظت می کند، در حالی که خنک کننده تبخیری دمای سطح میوه را کاهش می دهد. ضد آفتاب به تنهایی نمی تواند به عنوان محافظ در برابر آفتاب سوختگی سیب استفاده شود و باید به طور دوره ای استفاده شود تا سطح میوه پوشیده شود.

برنامه تغذیه ای و مشاوره گیاه شناسی از مزرعه دانش

در مقاله فوق نکاتی راجع به انواع آفتاب سوختگی سیب و روشهای پیشگیری از آن را ارائه دادیم. از جمله روشهای موثر در پیشگیری از آفتاب سوختگی سیب داشتن برنامه تغذیه ای مناسب برای باغات سیب است. با تقویت درختان سیب تا حد زیادی میتوان از آفتاب سوختگی و کاهش کیفیت محصول جلوگیری کرد. شما میتوانید برای دریافت مشاوره رایگان درمورد کوددهی باغات سیب با کارشناسان فنی مجموعه مزرعه دانش در تماس باشید. همچنین فروشگاه آنلاین مزرعه دانش طیف وسیعی از نهاده های کشاورزی اعم از کود، سم، بذر و ادوات را در سبد کالای خود دارد.

ویراستار: مهندس صنم کهن